Müstesna şehir

Eski Kudüs sokaklarını, çarşılarını dolaşırken, ilginç detaylarla karşılaşıyorsunuz. Bir Filistinli’nin dükkanından Kur’an-ı Kerim sesi yükselirken, bir diğer dükkanda İsa tasvirleri, haçlar, ikonalar satışa sunuluyor. Bir başkasında kipalar, şamdanlar ve çeşitli dini semboller...

Karşınıza çıkan bir başka dükkanın rafları, İbranice kitaplarla dolu. Hatta dükkanın girişinde devasa bir kitap duruyor. 1250 sayfalık kitap, tek bir kelimeden oluşuyor; Jew. Holocaust’ta öldürülen ‘6 milyon’ Yahudi’nin anısına kadın, erkek, çocuk herkes tek bir kimlik üzerinden anılıyor. Kelime, yahudiler için güçlü bir aidiyetin, kimliğin ifadesi. 
Kiliseler, sinagoglar ve camiler... Hatta her dinin farklı mezheplerine, farklı yorumlarına dair inanç kozaları... Bu yönüyle Kudüs, tüm dünyanın inanç mozayiğinin toplandığı müstesna bir şehir. Haliyle, dinler tarihi gibi katmanlı bir başlık açılıyor insanın zihninde. İnançlara saygı duyarak, sembollerin, ritüellerin arka planlarına meraklar geliştirerek sokaklarda dolaşıyorsunuz. 
Kudüs sokaklarında dolaşırken, bir kiliseden çıkıp, bir sinagoga, bir camiden çıkıp diğerine girerken, en çok Hz. İbrahim’i anıyor, son ve gerçek din İslam’ın ruhuna kendinizi teslim ediyorsunuz. 
Diğer inanç müntesiplerinin gündelik hayatına dair izler sürüyorsunuz. Sokaklar dini kisvelerle dolaşan insanlarla dolu. Bir köşebaşında papazla, bir diğerinde hahamla ya da kipalı bir Yahudi ile rastlaşıyorsunuz. Tüm bu karşılaşmalar, Yahudiliğin, Hristiyanlıktan farklı olarak şeriat odaklı bir din olduğu düşüncesini pekiştiriyor. 
Mezhepler arasında bazı farklılıklar olsa da, Yahudi dini hukukunun giyim-kuşamdan, yeme içme düzenine, toplumsal hayattaki ilişkilere kadar herşeyi kapsamlı ve disiplinli biçimde kuşattığını gözlemliyorsunuz. Öyle ki, çocukların neşeleri dahi zapturapt altına alınmış. Kalabalık Yahudi aileler, genelde arkada yürüyen bir kadının çevresini kuşatan beş-altı çocuğun disipline edilmiş ciddiyetiyle Yahudi mahallelerini dolduruyor. Siyah takım elbiseleri, altından bukleler sarkan siyah fötr şapkalarıyla Hasidik Yahudiler,