KAFKASLARDA BAĞIMSIZLIK MÜCADELESİ

Gazavât/Müridizm Direniş Hareketi

Kuzey Kafkasya Müslümanlarının XVIII. yüzyıl sonlarında Ruslar’a karşı başlattıkları Rusların, Müridizm; Müslümanların Gazavat adını verdikleri  tasavvuf kökenli siyasi harekettir. Şeyh Şamil ile özdeşleşmiştir.  Müridizm, başlangıcından kısa bir süre sonra millî bir nitelik kazanarak bağımsız Kafkasya idealinin ortaya çıkmasında başlıca etken olmuştur.

Çeçen asıllı İmam Şeyh Mansûr’un 1785’te Çeçenistan’da başlattığı gazavât, Nakşibendîler’in önderliğinde Kādirîler’in de desteğiyle ve çeşitli aralıklarla 1920 yıllarına kadar devam etmiştir. İmam Mansûr’dan önce Çar rejimine bağlı kişilerce Kafkasya’ya özerklik verilmesini savunan bir hareket başlatılmışsa da başarıya ulaşamamıştır. Müridizm, başlangıcından kısa bir süre sonra millî bir nitelik kazanarak bağımsız Kafkasya idealinin ortaya çıkmasında başlıca etken olmuştur. Şeyh Mansûr’un ölümünün ardından Kafkasya Müslümanları, İmam Gazi Muhammed’in (Gimrili Molla Muhammed)  liderliğinde birleştiler. Onunla birlikte 1826’da ortaya çıkıp 1830’da başlattığı ikinci gazavât hareketi ortaya çıktı.

1835 yılında hareketin başına Şeyh Şamil geçti. 25 yıl boyunca Ruslarla savaştı. Fakat kısıtlı imkanları ve askeri gücünün eksikliği nedeniyle başarısız oldu. Bu mücadele sürecinde eşi, oğlu ve kız kardeşi de şehit düştü. Yanında kalan 200 kişi ile  savaşı daha fazla sürdüremeyeceğini anladığından Ruslarla ateşkes antlaşması yaparak teslim oldu (1859). Esir olarak Rusya’ya götürüldü fakat onun yıllardır yaptığı mücadele ve Ruslara Kafkas kapısını uzun süre kapatmasından dolayı Rus Çar’ın takdirini kazandı. Bir gün Rus Çarı esaret altındayken Şeyh Şamil'i yemek yemek için karşısına alır. Şeyh Şamil'in iştahlı bir şekilde yemek yediğini görünce yanındakilere: Korkarım bu adam bizi de birazdan yer diye söylenir. Şeyh Şamil bunu duyunca, Korkmayın dinimizde domuz eti yemek haramdır cevabını verir.

Osmanlı Devleti 1856 yılındaki Paris Antlaşmasına dayanarak Şeyh Şamil'in  de serbest bırakılmasını ister, fakat Rusya onun Osmanlı askeri olmadığını ve asi olduğunu söyleyerek karşı çıkar.

On yıl esir kalan Şeyh Şamil’in hac yapma isteği kabul edildi ve oğlu Muhammed Şafi’yi rehin vererek yola çıktı. İstanbul’a gelen (1869) Şeyh Şamil  dönemin Osmanlı Padişah’ı Sultan Abdulaziz tarafından sarayda ağırlandı. Halk bu kahramanı görmek için saraya koştu. Daha sonra haca gitti ve Medine’de vefat etti. Mezarı Medine’de Baki mezarlığındadır.