İslamcılığın geldiği yer

İslamcı derken, ondokuzuncu yüzyılda ortaya çıkmış bir fikir akımının adı aslında İslamcılık… Bu fikir akımının üç ana sütunu var. İlki öze dönüş fikri. İkincisi ittihad-ı İslam ve antiemperyalizm, üçüncüsü istibdatla mücadele. “Öze dönüş” tarih boyunca kültürel etkilerle şekillenen ve zamanla dinin yerini alan din yorumlarının yerine İslam’ın aslî mesajına dönülmesi demek. Dünya Müslümanlarının birliği anlamına gelen “ittihad-ı İslam” kavramı siyasal birlikten ziyade o günün konjonktüründe dünya Müslümanları arasında belirli konularda anlayış birliğinin sağlanmasını ve batı emperyalizimine karşı birlikte hareket etmenin teminini öngörüyor. “İstibdat karşıtı” sıfatı ise bugünün dünyasında “demokrat” kavramına denk geliyor.

Cumhuriyet’ten sonra köprülerin altından çok sular aktı; zamanla İslamcılık tesmiyesi artık söz konusu fikir akımını değil toplumdaki geleneksel-muhafazakâr tepkileri ifade eden bir adlandırmaya dönüştü. Buna “popüler İslamcılık” diyebiliriz. Türkiye’deki “yeniden İslamlaşma” hareketine yön veren “popüler İslamcılık”ın içinde merkezin tahakkümüne çevrenin isyanı da var. Yani sınıfsal boyutu da var. Bu boyutuyla sosyolojik bir hareket. 1960’lardan sonra yaşanan büyük iç göç ve kentleşmeyle birlikte “sosyolojik İslamcılık” giderek güçlendi. 1970’lere gelindiğinde Erbakan ve arkadaşları bir anlamda “sosyolojik İslamcılık” ile “entelektüel İslamcılık”ın izdivacını gerçekleştirmeye giriştiler. Ama eşler arasında eşitlik olmadığı için bunlardan biri, niceliği yani kelle sayısını esas alan demokratik düzende diğerinin ağırlığı altında ezilmeye terk edildi.