Ayrılıkçı hareketlerin sonuçları maliyetli olabilir

Doğrudan demokrasinin önemli bir aracı olan referandumların kullanımı sadece bir bölgenin ve halkın kaderinin belirlenmesi ile sınırlı değildir. Referendum toplumsal karar alma süreçlerinde oldukça yaygın olarak kullanılan bir araçtır. Bu hafta Katalonya'da olanları konuştuğumuz Emeritus Professor İlter Turan, referandum konusuna daha geniş bir perspektiften bakıyor.

Geleneksel olarak referandumlar hangi koşullarda yapılır?

Türkiye'de olduğu gibi, anayasa değişikliği konusunda referandum düzenlenebilir. Vatandaşların girişimiyle başlatılan referandumların sıradan siyasetin aracı olduğu İsviçre gibi sistemler de söz konusu. Benzer şekilde, bazı Amerikan eyalet ve alt birimlerinde referandum yolları açıktır, örneğin vergileri artırmak için referandum yapılması zorunludur. Öte yandan, referandumun uluslararası siyasetteki kullanımı belirli bir bölgenin hangi ülkeye ait olduğunu belirlemek veya sömürge statüsünün sona ermesini topluma danışmak maksadıyla kullanılmaya başlanması 20. yüzyılda başlar. Örneğin, I. Dünya Savaşı'ndan sonra Batum ve civarının hangi ülkeye ait olması gerektiğini belirlemek için referandum yapılması gündeme gelmişti. Ancak yöntemin kullanımı, İkinci Dünya Savaşı sonrasında sömürgelerin bağımsızlık kazanması sürecinde daha yaygın olarak tartışılmıştır. Bununla beraber, çoğu durumda referandum yapılması gerekmemiştir. Daha sonraki yıllarda, özellikle Birleşmiş Milletler Vesayet Konseyi tarafından yönetilen, örneğin Papua Yeni Gine veya Timor-L'Este gibi bölgelerde, referandum yapılması söz konusu olmuştur. Yani genel olarak sömürgecilikten çıkma amacıyla başvurulan referandumların uluslararası hukukta yeri vardır. Bugünlerde referandumların farklı bir rolü var gibi g&...