Suriye neden bu kadar önemli?

Suriye için önemli bir haftaydı. Birden fazla cephede 8 yıldır süren savaşın bir sona yaklaştığını düşündüren gelişmeler yaşandı. Şam’ın kuzeydoğusundaki Duma’daki son militanlar da kuzeye doğru tahliyeyi kabul etti. Rejim, savaş başladığından beri ilk defa başkentin tüm mücavir alanını kontrol ediyor.

Başkan Trump ABD birliklerinin bu ülkedeki varlığını gereksiz bulduğunu defalarca tekrarladı. Amerikalı komutanların tercihlerinin aksine, birliklerin geri çekilmesi çağrısında bulundu. 4 Nisan’da Cumhurbaşkanı Erdoğan Rus ve İranlı mevkidaşlarıyla Ankara’da görüştü; bazı temel konularda anlaşmış görünüyorlar. Ama gelişmeler, özülmemiş sorunlar ve derinde yatan jeopolitik endişelerin sürdüğü gerçeğinin sadece üzerini örtüyor. Aynı global çıkar çalışmasının göbeğinde olan Afganistan’da da olduğu gibi, her bir oyuncunun farklı amaçları var. Nedir Suriye’yi bu kadar önemli yapan? Dünya güçleri, Türkiye dahil, Suriye’den ne istiyor?

En temel soruyla başlayalım: Suriye’yi bu kadar önemli yapan nedir?

Suriye’de ne çıkarı olduğu, kimden bahsettiğiniz ülkeye bağlı olarak değişir. Ama herkesin ilgilendiği bazı önemli konular var. Sovyetler Birliği’nin Tartus’ta bir üssü olduğunu ve Suriyelilerle çok yakın ilişkileri olduğunu unutmayalım. Bu onlara, güvenliklerini ilgilendiren değişik jeo-politik saiklerle Doğu Akdeniz’de tutunacakları bir yer sağlamıştı. Karadeniz’den gelen deniz trafiği Boğazlardan ve Doğu Akdeniz’den geçmek zorunda. Güneyde Süveyş Kanalı Türk Boğazları gibi önemli bir nokta. Dolayısıyla, Tartus’taki üssün Ruslar için ayrı bir stratejik önemi var. Ancak, bölgeye tek ilgi gösteren Ruslar değil: Suriye hem bölgesel hem de küresel oyuncuların Akdeniz’e erişimi için önemli bir emlak. Bugünlerde bu oyunculara Çin bile dahil oldu çünkü Tek Kuşak-Tek Yol projesinin önemli terminallerinden birinin de Suriye’de olması planlanıyor.

Suriye’yi kimin ve nasıl yönettiği, doğusundaki petrol üreten ülkelerin güvenliğini de yakından ilgilendiriyor. Sonra, İran’ın bölgedeki mevcudiyetinin güçlenmesi kimse tarafından hoş karşılanmıyor. Suriye, ABD, Avrupa hatta Rusya için İran’ın Akdeniz’e ulaşmasına karşı bir bariyer görevi yapıyor. Zamanla ortaya diğer bazı önemli etkenler de çıktı. Örneğin, Doğu Akdeniz’de doğalgaz bulunması Suriye’nin önemini artırdı. Eğer İsrail gazı Türkiye üzerinden Avrupa’ya gönderilecekse – bu konuşulan bir ihtimal – muhtemelen boruların Suriye münhasır ekonomik bölgesinden geçmesi gerekecek.

ABD Suriye’de kalmaya devam etmekten ne gibi faydalar sağlar?