Kur’an’ın dört esası ve ahkâm ayetleri

Üstad Bediüzzaman İşaratü’l-İ’caz isimli tefsirinde Kur’an’ın dört temel esasını “tevhid, nübüvvet, haşir, adalet-ibadet” olarak sıralıyor. Allah’ın insanlığa gönderdiği son kitabın özeti bu.

Kur’an’daki 6666 ayetin muhteva ve mesajı da bu  dört esası ihtiva eder tarzda tanzim edilmiş. Her bir cümlesi, kelimesi, hattâ harfleri dahi bu manalara işaret ediyor.

Dört temel esas, önem ve öncelik sıralamasına göre ayetlerin tamamına sinmiş.

Meselâ Kur’an baştan sona bir tevhid hazinesi. İlk ayet olan ve 114 defa tekrarlanan Besmele ibaresinden başlanarak, bütün ayetlerde Allah’ın birliği mesajı veriliyor.

Hattâ  25. Söz’de dikkat çekildiği gibi, teferruat ve cüz’iyata dair hadiselerin anlatıldığı ayetler dahi Esma-i Hüsna ile nihayete erdirilerek tevhid gerçeğine bağlanıyor.

Keza ayetlerin birçoğunda Hz. Peygambere hitap üslûbu ve önceki Peygamberlerin kıssalarının anlatılması ile, nübüvvet hakikati yoğun şekilde gündeme taşınıyor.

Aynı şekilde, yine Üstadın ifadesiyle “Kur’an’ın üçte biri haşre dair.” Yani mukaddes kitabımızda haşir ve ahiret akidesi, böyle yüksek bir oran ve ağırlıkla işleniyor.

Dördüncü esas olan adalet ve ibadet de bütün ayetlerde vurgulanan manalar.

Ve Üstadın “Şeriatın yüzde 99’u ibadet, ahlâk, fazilet ve ahirete dairdir” tesbiti böyle bir zemine ve arkaplana dayanıyor.

İlmihal kitaplarında yer alan iman, ibadet, ahlâk, muamelât  ve ukubat sıralaması da.

Nobel ödüllü ilk Müslüman olan Pakistanlı fizikçi Prof. Dr. Abdüsselam’ın “Kur’an’da 250 ayetin hukukî konularda olmasına karşılık karşılık 750 ayet müminleri tabiatı araştırmaya, düşünmeye, aklı en iyi şekilde kullanmaya ve ilmî araştırmalara davet ediyor” tesbiti aynı mananın bir diğer ifadesi.