Yeni Ailenin Adı Ne Olmalı?

Geçen hafta, 8 Temmuz cumartesi günü İDSB İslam Dünyası STK'lar Birliğin'de Uluslararası Aile Sözleşmesi metnini çalıştayda müzakere ettik.  İDSB ve Dünya Müslüman Âlimler Birliği işbirliğinde hazırlanan bu sözleşme metninde geniş aile konusu bir madde olarak yer alıyor. Üzerinde çalıştığım konulardan biri olması nedeniyle geniş aile konusu dikkatimi çekti ve sizinle paylaşmak istiyorum.

Bilindiği gibi geniş aile, geleneksel aile modelidir. Geniş ailede anne baba, evli ve bekar evlatlar, torunlar ve birkaç akraba üyesi yer alabilmektedir. Çekirdek aile ise anne baba ve çocuklardan oluşmaktadır. İstatistiklere göre geniş aileden çekirdek aileye geçtikten sonra boşanmalar ve aile geçimsizliği artmıştır. Ancak çözüm olarak  yeniden geniş aile modeline geçme  imkanı yok. Sözleşme de geniş aile vurgusunun aile sorunları üzerinde düşünürken bir farkındalık oluşturacağını düşünüyorum.

Geniş aile Sanayi Devrimi ile birlikte değişime uğramaya başlamıştır. Tofler'e göre kadim birinci dalga tarım toplumunun ardından 18 yüzyılda ikinci dalga gelmiştir. Sanayi toplumu bilindiği gibi sanayi devriminin yaygınlaşması ile ortaya çıkmıştır.

Geniş aileyi, toprağa bağlı toplumlar dışında, şehir hayatında kendi doğasını koruyarak sürdürmek  mümkün değil. Ancak çekirdek ailede kırılma noktaları tespit edilir ve geniş aileyi dinamize eden özellikler tespit edilirse yaraları sarma imkanı bulunabilir. Bunun yanı sıra çekirdek ailenin olumlu özelliklerinin de vurgulanması gerekir. Örneğin kişilik gelişiminde ve girişimci ruhun oluşumunda zorunlu bir süreç vardır. Geniş ailede ise kalabalık yapı içinde kişiler birer ‘sayısal' değerdir. Kendini gerçekleştirme daha uzun çabalara bağlıdır. Bu durum iki aile modeli arasında önemli bir psikososyal farklılıktır. Modern çekirdek ailede, birey bağımsız davranışları ve özgürleşmesinin sınırları ne olmalıdır? Bu durum önemli bir kırılma noktasıdır. Yüzü Batı'ya dönük ülkelerde modern yaşamın taklit edilmesi nedeniyle ‘değer' odaklı kültürlerde ailenin kontrol sağlaması güçleşmektedir.

Çekirdek ailede sorunları ele alırken manevi, sosyal, psikolojik ve ekonomik birçok parametre önümüze çıkmaktadır. Geniş aile bir ayna olarak karşımızda durmalı. Yakınlarımızla birlikte oturmak durumunda ya da zorunda değiliz. Geniş ailenin verdiği mesaja bakmalıyız. ‘Kendilik' bilincimizi oluştururken büyük aile fotoğrafında nerede durduğumuza bakmak sağlıklı bir yoldur. Çekirdek ailenin modern zamanlarda geçirdiği değişime baktığımızda, bu fotoğrafta bireylerin grup içinde gözükmeği anlaşılıyor.

Ego ve sorumluluk yapısında ki değişimde uç veren bir başka nokta ise çocuk sayısıdır. Önceki kuşakta çocuk sayısı ortalama ‘beş' civarında iken sonraki kuşakta ortalama ‘iki' çocuğa düşmesidir. Modern hayat geliştikçe aile küçülmeye başlamıştır. Burada ego yapısının güçlendiğini söyleyebiliriz. Yeni nesil ebeveynler çocuk sorumluluğundan kaçınmaktadır. Bir bakıma modern hayatın bireye sağladığı konfor arttıkça, bireyin egosu güçlenmekte ve toplumsal rolü azalmaktadır. Anne babaların benlik yapıları daha kırılgan hale geldiği için çocuk sayısı azalmakta ve sorumluluk almak istememektedirler.