Bir acayip güven oylaması

GÜNÜN TARİHİ 25 Ekim 1937

Dersim yöresindeki katliâmlı operasyonlar bütün şiddetiyle devam edip giderken, Ankara’da da âniden bir hükûmet ve kabine değişikliği yaşandı.

25 Ekim 1937’de tam 12 yıldır tek parti hükûmetinin başında olan İsmet İnönü istifa etti, onun yerine “İktisat Vekili” Celal Bayar getirildi.

Bir başka deyişle, 1925’teki kanlı Şeyh Said Hadisesinin başında “daha acımasız” davranacağını söyleyerek Başbakan olan İsmet Paşa, 12 yıl sonraki kanlı Dersim Harekâtının ortalarında ise, bu makamdan ayrılmaya mecbur kaldı. Bu durum, kelimenin tam anlamıyla “Dereyi geçerken at değiştirmek” gibi oldu.

O tarihte yaşanan bu kritik gelişmelerin asıl sebebi, yani arka plânda çevrilen dolaplar bir türlü bilinemedi gitti. Bilinen şeyler de, tahminler, varsayımlar, bilgi kırıntıları ve spekülasyonlardan ibaret.

Adı “Cumhuriyet” olan bir rejimde, böylesine “cumhur”dan ırak, şeffaflıktan uzak gelişmelerin yaşanmış olması, Türkiye’nin övüneceği bir durum olmasa gerek.

Yine o dönemde yaşanan bir başka tuhaflık ise, Meclis’te ister uzun aralıklı, isterse peşpeşe yapılan güven oylamalarında, oyların keskince ve hatta “blok halinde” yön ve adres değiştirmesidir.

Bunun bazı örneklerini yazının sonuna bırakarak şimdi, o dönemdeki gelişmelerin seyrine bakalım.