Lozan’da ‘Dinden çıkma’ sözü verildi - 5

Birinci Lozan görüşmesinden dönen İsmet Paşa, henüz bir aylık gelin olan Latife Hanımla birlikte İzmir'den dönen Mustafa Kemal ile Eskişehir istasyonunda buluştular ve aynı kompartımanda başbaşa Ankara'ya geldiler. (20 Şubat 1923)
Yol boyunca, Lozan'da “Yeni Türkiye”den istenen şeyler konuşuldu. Tamamı kabul edildi. (Büyük Doğu, 29. Sayı.) Aynı trenle birlikte Ankara'ya dönen “mebus paşalar”, Millet Meclisi'ni olağanüstü toplantıya çağırdılar. Meclis'te Lozan'daki görüşmelerle ilgili olarak peşpeşe "gizli celse"ler yapıldı. (21-27 Şubat 1923)

Millet Meclisi'nin I. Devre 4. Toplantı senesinin açılışı ise, 1 Mart günü yapıldı. Meclis Reisi M. Kemal, açış konuşmasında şunları söyledi: "... Misâk-ı Millî, vatanın haricî düşman karşısındaki vaziyet ve mevkiini tesbit eden mukaddes bir kaide olduğu gibi, 1 Kasım 1922 kararı (Saltanatı kaldırma kararı) da milletimiz için dahilî ve daimî bir düşman olan ferdî saltanata (Osmanlı Saltanatı) ve onun temsil ettiği meş'um bir idare şekline tevcih edilmiş mukaddes bir silâhtır." (Zabıt Ceridesi, 28. Cilt, s. 2)

* * *

1 Mart 1923’teki Meclis oturumunda, ayrıca şu gelişmeler yaşandı:

* Latife Hanım, o gün Meclis'e gelen ilk kadın oldu. Çalışmaları, dinleyici locasından takip etti.

* Ali Fuat Paşa, Meclis İkinci Başkanlığına yeniden seçildi.

* Erzurum mebusu Hüseyin Avni Bey, Birinci Başkan Vekilliğine yeniden seçildi.

*Konya mebusu Musa Kâzım Efendi, Meclis İkinci Başkan Vekilliğine seçilmiş oldu.

* * *

II. Lozan'da Misâk-ı Millî kararlılığı korunamadı. Ancak, Osmanlı aleyhtarlığı meselesinde, Batılıların istek ve beklentilerini de aşacak seviyede ileri gidildi.

Vaktiyle yerden yere vurulan "ferdî saltanat" hususunda ise, bilâhare sergilenen mutlak istibdat rejimiyle, sadece ferdî saltanat geride bırakılmadı, ayrıca dünyada eşi-benzeri görülmemiş bir "dikta idaresi" tatbik sahasına konuldu.