Meşrûtiyet bir güneş gibi doğdu

GÜNÜN TARİHİ: 24 Temmuz 1908
Sul­tan I­I. Ab­dül­ha­mid’in fermânıyla (İkinci) Meş­rû­ti­yet res­men i­lân e­dil­di: 24 Temmuz 1908.

Böylelikle, bir gün önce Kolağası Niyazi Bey tarafından Manastır’da ve Binbaşı Enver Bey tarafından Selânik’te yapılan Hürriyet ve Meşrûtiyet ilânatı, Padişah tarafından da tasdik edilerek, bu mesele 30 yıllık kesintinin ardından yeniden resmîyete kavuşturulmuş oldu.

Özetle söylemek gerekirse, Hürriyet ve Meşrûtiyetin ilânı, diğer devletlere nisbeten, Osmanlı'da kansız şekilde gerçekleşti.

Lâkin, böylesi bir muvaffakiyetin elde edilmesi hiç de kolay olmadı. Bu uğurda uzun yıllara dayanan çok ciddî çalışmalar yapıldı, çok çetin mücadeleler verildi.

Şimdi de, meselenin bu yönüne dair sarf edilen emeklere, gayret ve faaliyetlere bakalım.

30 yıllık kesinti...

Birinci Meşrûtiyetin kapanması ile İkinci Meşrûtiyetin ilânı arasında geçen sürenin tam tamına 30 yıl olduğu (1878–1908) hemen herkesçe bilinen bir tarihî mâlûmattır. 

Bu ise, Meşrûtiyetin yeniden ilân edilmesi için, tam 30 yıl boyunca uğraşılmış, mücadele edilmiş, gayret gösterilmiş demektir. Fakat, ne hikmetse, bunda bir türlü başarılı olunamamış ki, tâ 1908 Temmuz’una kadar istenen neticeye ulaşılamamış... O halde 30 yıl sonra, yani 1908’de ne oldu yahut ne değişti ki, Hürriyet ile birlikte Meşrûtiyet de resmen ve alenen ilân edilmiş oldu?