Osmanlı’dan Cumhuriyet’e ilk adımlar

GÜNÜN TARİHİ 28 Ekim 1919-23
Osmanlı’da son seçim

Meşrûtiyet döneminin “Son mebûsân seçimi” için yapılan hazırlıklar bütün hızıyla devam ederken, 28 Ekim günü (1919) sürpriz bir gelişme yaşandı.

İşgalci İngiliz yanlısı Hürriyet ve İtilâf Fırkası, on gün sonra başlayacak olan genel seçimlere iştirak etmeyeceğini duyurdu.

Bu konudaki gelişmelerin seyri aşağıdaki şekilde cereyan etti.

Osmanlı Mebusân Meclisinin daha evvel almış olduğu bir kararla, 1919 yılı sonlarında (Kasım-Aralık) genel seçimlerin yapılması yönünde bir kararı almıştı.

Seçim takvimi yaklaşırken, sekiz sene evvel (1911) kurulan Hürriyet ve İtilâf Fırkasının lideri Miralay Sadık Bey (1860-1943), bir açıklama yaptı ve yaklaşan mebus seçimlerine parti olarak katılmayacaklarını Sadâret (Başbakanlık) makamına bildirdi.

Bu yazılı bildirinin metninde şu ifadelere yer alıyordu: "Anadolu'daki Kuva-yı Milliye hareketi İttihatçılıkla alâkalı olduğundan, onun yanında değil, karşısındayız. Bu sebeple, yapılacak milletvekili seçimlerine iştirak etmeyi düşünmüyoruz."

Bilindiği gibi, o günlerde İstanbul İtilâf Devletlerinin işgali altındaydı. H. ve İtilâf Fırkası da onlara yakın duruyordu. Bu sebeple, büyük tepki aldıkları Anadolu'dan mebus çıkarma şansları olmadığı gibi, Anadolu’ya gitmeye cesaretleri de yoktu.

* * *

Genel seçim, Aralık’ta yapıldı. Meclisin mutlak çoğunluğunu, Rumeli ve Anadolu'da kurulan Müdafaa-yı Hukuk Cemiyetlerinin desteklediği "Millî Hareket"in taraftarları teşkil ediyordu.

Osmanlı'nın bu son Meclis-i Mebusanı 12 Ocak 1920 günü açıldı ve ilk oturumunu gerçekleştirdi.

17 Şubat'ta ise, Erzurum ve Sivas kongrelerinde alınan Misâk-ı Millî kararını aynen kabul etti.