Savaşı başkası çıkardı; fatura bize kesildi

GÜNÜN TARİHİ: 28 Temmuz 1914
Muhtelif sebeplerin tazyiki ile patlak veren I. Dünya Savaşının resmî başlangıç tarihi 28 Temmuz 1914 olarak kabul edilir.

Bu savaş için “bardağı taşıran son damla”, tam tamına bir ay evvel (28 .6.1914) Avusturya-Macaristan prensinin Saraybosna’da bir Sırp milliyetçi tarafından öldürülmesi hadisesidir.

Savaşı alevlendiren sebeplerin başında, ırkçılık mânasındaki katı milliyetçiliğin Avrupa’da revaç bularak hükümetleri etkisi altına alması gelir.

Savaşın büyümesinin şüphesiz başka sebep ve gerekçeleri de var; ancak, zehirli ırkçılık illeti, kan akıtmada, canları yakmada en itici, en tahrikkâr rolü oynamıştır: Avusturya, Macaristan ve Almanya, “üstün Germen ırkı” cephesinde yer alırken, Sırbistan Krallığı, Rusya, İngiltere, Fransa ise, Alman karşıtlığı sebebiyle “Slav ırkı”nı savunan tarafa destek vermeyi tercih ettiler.

* * *

Savaş, önce Avrupa devletleri arasında yaşandı ve adım adım kıt’anın hemen her tarafına yayıldı. Bilâhare ve özellikle gizli bir plânın neticesi olarak Osmanlı Devleti’nin de savaşa bulaştırılmasıyla, Avrupa Savaşı “Dünya Savaşı”na dönüştürülmüş oldu.

Avrupa’daki rakiplerine karşı kendi aslî gücüyle savaşan İngiltere, Osmanlı’ya karşı ise Afrika’dan Hindistan’a, Avustralya’dan Yeni Zelanda’ya kadar dünyanın her tarafındaki sömürge ve kolonilerinden asker toplayarak muhtelif cephelere sevketti.