Sosyalist Nâsır; Dindar İhvân

GÜNÜN TARİHİ 28/29 Eylül 1970
İsmi, “İttihatçı Cemal Paşa”ya atfen verilen Mısır Devlet Başkanı Cemal Abdünnasır, 28/29 Eylül 1970’te öldü. (Doğum tarihi 1918.)

Nasır’ı tanımlamak için, genellikle ondan “Milliyetçi, inkılâpçı, sosyalist lider” şeklinde söz edilir.

Yaklaşık 150 yıl müddetle Kavalalı Mehmed Ali Paşa ve onun hanedanı tarafından yönetilen Mısır’da, 1950’lerin başından itibaren Sosyalist Baas zihniyetindeki devrimci subaylar etkili olmaya başladı.

Bu yıllarda peşpeşe yaşanan şiddetli çalkantılarda ve iktidarların el değiştirmesinde, Mısır’daki Baasçılar ile İhvan-ı Müslimin grubu arasında müşterek bazı faaliyetlerin olması, tarihin ender rastlanan vukuatlardan biri olarak kayıtlara geçti.

Ne var ki, Nasır’ın inisiyatifi ele alarak gerçekleştirmiş olduğu son darbenin ardından, İhvan-ı Müslimin ile olan ortaklığı bozdu ve onlara karşı gaddarâne bir politika izlemeye koyuldu.

* * *

Evet, Mısır’daki İhvan-ı Müslimin (Müslüman Kardeşler) Cemiyeti, Cemal Abdünnasır’ın iktidarı zamanında (1950-60'lı yıllar) hakikaten çok büyük sıkıntılar çekti ve çok ağır darbeler yedi. Bu mümtaz cemiyetin, yahut teşkilâtın mensupları, iktidarı ele geçirmeye meyilli olduklarından, başta Mısır olmak üzere ve diğer bazı Arap hükümetleri tarafından da yıllar yılı hep sakıncalı olarak görüldüler.

İslâmı her hâl û kârda yaşama ve yaşatmayı temel gâye edinen Müslüman Kardeşler, siyasete fazla meyilli oldukları için, muhtelif zaman ve zeminlerde pek büyük tazyik ve taarruzlara maruz kalmışlardır.

Bir dönem Suriye'de (Hama katliâmı) on binlerce teşkilât mensubu vahşice katledildi. Geçtiğimiz yıllarda ise (ve halen de) Mısır’da dehşet verici bir kıyıma mâruz kaldılar.

Nereden nereye...

Mısır, 1950'den evvel krallık sistemiyle yönetiliyordu. Yaklaşık 30 yıldır bağımsız görünmesine rağmen, ülke genelinde eski sömürgeci anlayışın sistematik hâkimiyeti büyük ölçüde devam ediyordu. Yönetimin başında Kral Faruk vardı. Ancak, 26 Temmuz 1952'de gerçekleştirilen bir askerî darbe neticesi krala da, kraliyete de son verildi. Böylelikle, sözde “Cumhuriyet” ilân edildi.