“Avrupa,” Kültürel Çoğulculuk ve Müslümanlar

Özel işyerlerinde dinî inançları çerçevesinde başlarını örtmek istemeleri nedeniyle görevlerine son verilen Belçika ve Fransa vatandaşı iki Müslüman kadın hakkında geçtiğimiz günlerde AB Adalet Divanı tarafından verilen karar "ayrımcılığın yasallaşması" ve "kültürel çoğulculuğun tabutuna çivi çakılması" olarak yorumlandı.
Alınan kararın kâğıt üzerinde tüm dinlere yönelik gözükmesine karşılık, uygulamada öncelikli olarak Müslümanları hedef alan bir "ayrımcılık"ı ortaya çıkaracağı açıktır.
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'nin 2012'de üniformasının üzerinde görülecek biçimde haç simgesi taşıyan kolye takmak isteyen bir hostese, British Airways'in "haç taşımanın Hıristiyanlığın vecibelerinden olmadığı" gerekçesiyle izin vermeyerek, Büyük Britanya'nın da gerekli hukukî önlemleri almayarak "ayrımcılık" yaptığına hükmettiği göz önüne alındığında, AB Adalet Divanı'nın aldığı kararın ne denli farklı bir yaklaşımı ortaya koyduğu daha iyi anlaşılabilir.
Burada önemli olan, Avrupa'da popülist sağın yükselttiği ama diğer siyasal eğilimlerden de destek alan "göçmen ve Müslüman karşıtlığı"nın hukukun da dahil olduğu alanlar üzerindeki etkisini artırması, konuya on, hattâ beş yıl öncesinden farklı yaklaşılmasına neden olmasıdır.
Dolayısıyla konuya teknik bir hukuk yorumu, ya da 1905 model Fransız laikliği hayaletinin geri dönüşü olarak bakmak yanıltıcı olabilir. Zikredilen Fransız vatandaşı kadının davası hakkında geçen yılın Temmuz ayında görüş bildiren AB Adalet Divanı raportörü Eleanor Sharpston'ın da savunduğu gibi şirketin koyduğu başörtüsü yasağının "yasa dışı doğrudan ayrımcılık" olarak yorumlanması da mümkündür. Ancak AB Adalet Divanı, bu hukukî görüşe itibar etmemiştir.
Bu tercihin Batı Avrupa'daki güncel "Zeitgeist'ı (zamanın ruhunu)" yansıttığı ortadadır. Karar kadar, bâzı bireylerin işlerini başarılı biçimde yapan kadın görevlilerden, "başörtülerinden dolayı" rahatsız olma ve şikâyette bulunmalarının da sorgulanması gereklidir. Bunun ise güçlü bir ivme kazanan "İslâmofobi"den derin biçimde etkilenen zamanın ruhundan kaynaklandığı belirtilebilir.