Doğu-Batı sentezi

Geçmişte gazetecilik, edebiyat yazarlarının atlama taşıydı. Çünkü hayatın şartları sanatkârı maddi bakımdan zorluyordu. Peyami Safa için gazetecilik ise doğuştan bir meslekti; öyle dört dörtlük fıkralar yazardı ki, gazete alanların pek çoğu bunları okurdu. Sadece onun için gazete alanlar bile vardı. Peyami Safa bir gazeteden diğer bir gazeteye geçince, binlerce okuyucusu da onu takip ederdi.

***

Öyle zannediyorum ki, Türk Edebiyatı’nda Peyami Safa kadar çok yazan yoktu. Edebi eserleri arasında şu kitaplar özellikle dikkati çekmektedir:

‘‘Sözde Kızlar, Şimşek, Mahşer, Bir Akşamdı, Canan, Dokuzuncu Hariciye Koğuşu, Fatih- Harbiye, Bir Tereddüttün Romanı, Matmazel Noraliya’nın Koltuğu, Yalnızız, Biz İnsanlar…’’ Ayrıca Ötüken Yayınevi, makalelerinden seçmeler yaparak bunları kitaplaştırmıştır. Bu seçmelerin arasında ‘ 20. Asır Avrupa ve Biz’ her aydınımızın okuyacağı önemli bir eserdir.

***

Peyami Safa sadece bir edebiyatçı değildi. Mükemmel bildiği Fransızcası ile dünya fikir hayatını çok yakından takip etmişti. Avrupa’nın düştüğü ilmi buhranlara düşmemiz için uyarılarda bulunmuştur. Bu konu ile ilgili olarak ‘Türk İnkılabına Bakışlar’ adlı eserinde şöyle bir tespiti bulunmaktadır: