Bir başka Thukydides tuzağı

Thukydides MÖ 460-400/404 yılları arasında yaşadığı düşünülen bir general ve ayni zamanda tarihçi. Önemi Atina ile Sparta arasında 27 yıl süren Peloponez Savaşlarının büyük bir kısmını yazmasından, ama asıl binlerce yıl sonra Realist öğretinin temsilcileri tarafından keşfedilmesinden, güç dengelerindeki değişim korkusunun savaşların nedeni olduğunu söylemesinden kaynaklanıyor. Ege’de küçük bir ada devletinin vatandaşları olan Miloslular ile Atinalılar arasında geçtiğini yazdığı diyalog günümüzde neredeyse tüm uluslararası ilişkilere giriş kitaplarının ayrılmaz parçasıdır. O diyalogda Miloslular haktan, hukuktan, adaletten ve bu yüzden tanrıların kendilerinin yanında yer alacağından söz ederken, Atinalılar güçlü olmaları yüzünden muhataplarının taleplerine uyması gerektiğini vurgular. Bağımsız, bağlantısız kalmak isteyen Miloslular, -muhtemelen biraz da Spartalılarla uzaktan akraba oldukları için-  güce biat etmektense savaşmayı seçer ve tabii ki yenilgiye uğratılıp, yok edilirler. Gerçi sonunda Peloponez Savaşlarını Spartalılar kazanır ama Realistlerin verdiği, vermek istediği mesaj değişmez. Thukydides’e dayanarak gücün her şey değilse de çok şey olduğu bir dünyada yaşadığımızı söylerler, gücümüzle orantılı hareket etmemizi öğütlerler. Thukydides Tuzağı ise Harvard’ın kıdemli hocalarından Graham Allison’un 2017’de yayınlanıp “Best Seller” olan “Destined for War” başlıklı kitabının ana teması. Allison, Thukydides’in işaret ettiği “korkudan” yola çıkarak büyük devletler arasındaki rekabetin savaşlara yol açabileceğinin altını çiziyor. Kitabında ve yazdığı makalelerde, televizyon programlarında son 500 yıldır hegemonyaya karşı 16 meydan okumadan 12’sinin savaşla sonuçlandığına dikkatimizi çekiyor.