Uluslararası bir komisyon kurulamaz mı?

Salı günü Türkiye’nin koyduğu angajman kurallarını ihlal eden Rus savaş uçağının düşürülmesi neredeyse 20 yıldır sorunsuz seyreden ikili ilişkileri büyük bir krize sürükledi. Daha önce teröristlerce yolcu uçağı düşürülen ve ardından da savaş uçağı Türkiye tarafından vurulan Rusya Federasyonu duygusal olarak da, siyasi olarak da ciddi sarsıntı geçirdi.

Hemen her devletin benzer şartlar altında yapacağı gibi Rusya Türkiye’ye karşı askeri anlamda caydırıcı, iktisadi anlamda da cezalandırıcı tedbirler almaya başladı. Aksini söyleyenler olsa da Rusya’nın tedbirlerinin etkili olacağına, Türkiye’nin siyasi duruşunu etkilemese bile şirketlerini, vatandaşlarını etkileyeceğine şüphe yok. Turizm işletmeleri de, Rusya’da yatırımı olan şirketler de, ihracatçılar da, kamyoncular da zarar görecek.

Eğer kriz tırmanacak olursa ve görüşmeler ya da arabulucular marifetiyle bir çözüm bulunamazsa, yani Rusya tarafı uygulamaya koyduğu fiili yaptırımları sürdürürse, Türkiye de karşılık vermek zorunda kalacak, Rusya da Türkiye’nin alacağı kararlardan etkilenecek. Nükleer santral gibi projeler askıya alınacak, Rus gazı Türkiye pazarını kaybedecek ve belli ki Boğazlar meselesi Rusya’nın canını acıtmak amacıyla yeniden gündeme getirilecek.

***

Doğrusunu isterseniz Rus savaş gemilerinden ya da yerden ateşlenecek füzelerle Türk savaş uçaklarının vurulması ya da bir başka Rus uçağının düşürülmesi gibi bir olasılığı düşünmek dahi istemiyorum. Böylesi ihtimallerin önlenmesi için sadece iki tarafın değil üçüncü tarafların da ellerinden geleni yapması, çatışma olasılığını sıfırlayacak bir anlayışın gelişmesi için her türlü çabayı sarf etmesi gerekiyor. Çatışma bizim için de, dünya için de son derece talihsiz bir gelişme olur.

Sevindirici olan hem Türkiye’nin hem de Rusya Federasyonu’nun bu soruna siyasi çözüm bulma, tırmandırmama iradesi göstermiş olmasıdır. Seçmene yönelik refleks niteliği taşıyan bir kaç açıklama dışında Türkiye tarafından verilen tüm mesajlar yatıştırıcı niteliktedir. Uçağın Rus olduğunun bilinmediğinin, bilinseydi farklı davranılacağının söylenmesi, olanlardan üzüntü duyulduğunun ifade edilmesi bu yönde atılmış önemli adımlardır.