Hükümete KHK uyarısı

KUVVET komutanlıklarının Milli Savunma Bakanı’na bağlanmasında olduğu gibi hükümetin kanun hükmünde kararname (KHK) ile kanunda değişiklik yapma hakkı var mı?
Yani, OHAL yasaları hükümete böyle bir yetki veriyor mu?
Ya da KHK’ların tamamı Anayasa Mahkemesi denetimi dışında mı?
Bu soruları yöneltmemin nedeni KHK’lar konusundaki algının yanlışlığını göstermek.
Çünkü “OHAL Yasası ile tanınan içerik, zaman, coğrafya ve çerçeveyi aşmaları” halinde KHK’lar hakkında Anayasa Mahkemesi’ne dava açılabilir.
Ayrıca KHK ile de kanun değişikliği yapılamaz.
AYM’NİN 2 KARARI
Bunu Anayasa Mahkemesi’nin KHK’lar hakkında aldığı iki kararı söylüyor.
Her iki kararı da, SHP’nin 1990 ve 1991’de hükümetin, OHAL bölgesindeki uygulamalar için çıkardığı KHK’lara karşı açtıkları iptal davaları üzerine almış. (E:1991/25 K:1991/1 ve E:1991/6 K:1991/20).
Esas yönünden incelemesine şu tespiti yaparak başlamış:
“Anayasa Mahkemesi... gerçekten bir ‘olağanüstü hal KHK’si’ niteliğinde olup olmadıklarını incelemek ve bu nitelikte görmediği düzenlemeler yönünden Anayasa’ya uygunluk denetimi yapmak zorundadır...”
KHK’ların “OHAL süresiyle sınırlı olduğunu” da anımsatıp eklemiş:
“Bu nedenle, Anayasa’nın 148. maddesiyle Anayasa’ya uygunluk denetimine bağlı tutulmayan olağanüstü hal KHK’leri, yalnızca olağanüstü hal süresince olağanüstü hal ilan edilen yerlerde uygulanmak üzere ve olağanüstü halin gerekli kıldığı konularda çıkarılan KHK’lerdir. Bu koşulları taşımayan kurallar olağanüstü hal KHK kuralı niteliğinde sayılamazlar ve Anayasa’ya uygunluk denetimine bağlıdırlar.”
Bir adım ileri gidip KHK’lar ile yasalarda değişiklik yapılamayacağını da şöyle hükme bağlamış.
Tersi durumda, “OHAL’in sona ermesine karşın kuralın yürürlüğünü korumasının söz konusu olacağı” hükmünü verip eklemiş:
“OHAL Yasası ile bunda değişiklik yapan yasalar Anayasa’ya uygunluk denetimine bağlıdırlar. Oysa yasayla düzenlenmesi gereken konuların OHAL KHK’leri ile düzenlenmesi Anayasa’ya uygunluk denetimi dışına çıkma sonucu doğurur. Bu ise Anayasa’nın temelini oluşturan hukuk devleti ilkesiyle bağdaşmaz...”
CHP’NİN MEKTUBU
Anayasa Mahkemesi’nin iki kararı, kararları ve karşı oy yazılarıyla hukuk dersi niteliğinde:
“OHAL, kaynağını Anayasa’da bulan, anayasal kurallara göre yürürlüğe konulan, yasama ve yargı organlarının denetiminde varlıklarını sürdüren rejimlerdir. Ayrıca, olağanüstü hal yönetimlerinin amacı, anayasal düzeni korumak ve savunmak olmalıdır. Bu nedenle olağanüstü yönetim usulleri yürütme organına önemli yetkiler vermesine, hak ve özgürlükleri de önemli ölçüde sınırlandırmasına karşın, demokrasiler de sonuçta bir ‘hukuk rejimi’dir.”