Bir devlet operasyonu: 19 Mayıs 1919

Bugün son dönem Türk Tarihi’nin, çok önemli bir başlangıcının, yani Mustafa Kemal Paşa’nın Samsun’a çıkışının 98. yıldönümü...

Geçmişimizde 19 Mayıs kadar değişik şekillerde yorumlanan, her tarafa çekiştirilen ama ayrıntıları üzerinde pek durulmayan bir diğer olay, nerede ise yok gibidir...

“Çekiştirme” derken, 19 Mayıs’ın da senelerden buyana kamplaşma illetimize âlet edilmesini kastediyorum...

Bilirsiniz: Bir kesim Mustafa Kemal Paşa’nın Samsun’a gidişinin memleketi kurtarmak maksadıyla yakın arkadaşları ile beraber aldığı şahsî bir karar olduğunu söyler; diğer taraf da Samsun yolculuğunun SultanVahideddin’in emri ile yapıldığını ve Paşa’ya “memleketi kurtarma” vazifesini bizzat padişahın verdiğini iddia eder.

Şimdi, Samsun yolculuğunun evrakını elden geçirmiş ve bunları seneler önce yayınlamış bir kişi olarak bu yolculuğun nasıl ve niçin yapıldığını kısaca anlatayım:

Samsun evrakı, Kâzım Karabekir Paşa’nın arşivinde idi. Belgeleri 1990’ların ortalarında “Şahbaba”yı, yani Sultan Vahideddin’in biyografisini yazdığım sırada Paşa’nın damadı rahmetli Prof. FarukÖzerengin’den temin etmiştim. Belgelerden bir-ikisi vaktiyle yayınlanmıştı ama tamamını neşretmek 1998’de “Şahbaba” ile bana nasip olmuştu...

HER KURULUŞ GÖREV ALDI

Samsun yolculuğunun safhaları, bu belgelere göre şöyle idi: Mondoros Mütarekesi imzalanmış, müttefikler karışıklık çıkan bölgeleri işgal etme hakkını elde etmişlerdi. Samsun ve havalisinde de ayaklanmalar vardı, muhtemel bir işgali önlemek için tedbir alınması gerekiyordu ve MustafaKemal Paşa bu maksatla 9. Ordu Müfettişliği’ne tayin edildi.

Padişah, Mustafa Kemal’in tayin emrini 30 Nisan 1919’da imzaladı ve karar 5 Mayıs 1919’da o zamanın Resmî Gazetesi olan Takvim-i Vekayi’de