Halep’in bizim olduğu günlerin son Türk kumandanı Mustafa Kemal Paşa şehirdeki sokak savaşlarını anlatıyor

Halep’teki dram devam ediyor, aylarca süren çatışmaların ardından şimdi de tahliye edilmelerine çalışılan siviller hayatlarından oluyor...

Şehirde son aylarda dar sokaklar bile çatışma alanı olmuş, silâhlı grupların birbirlerini vurmaları sırasında yine siviller can vermişti...

Geçmişte Türkiye’nin bir vilâyeti olan Halep’te bundan 99 sene önce de sokak savaşlarının yaşandığını ve çatışmaların tam göbeğinde çok önemli bir ismin, Mustafa Kemal’in de bulundu- ğunu pek bilmeyiz...

Paşa, 7 Ağustos 1918’de, ikinci defa olarak Filistin’deki Yedinci Ordu’nun kumandanlığına tayin edilmiş, ordu bugün Lübnan’ın sınırları içerisinde bulunan Nablus şehrinin güneyinde mevzilenmişti. Bir yanında Sekizinci Ordu, diğer yanında Şeria Nehri, arkasında da Dördüncü Ordu vardı.

Ordu Kumandanı Mustafa Kemal Paşa, 1917’de Diyarbakır’da.

GERİ ÇEKİLME EMRİ GELDİ

İngiliz birliklerinin aylardır beklenen genel taarruzu, 19 Eylül sabahı başladı. Mustafa Kemal’in kumandasındaki Yedinci Ordu saldırıyı püskürttü ama İngilizler bu defa Sekizinci Ordu’ya saldırdılar ve Sekizinci Ordu bir anda dağıldı.

Bozgun, Türk birliklerinin kuşatılması demekti; geri çekilmekten başka yol kalmamıştı ve tek yol Şeria Nehri idi. Ordu binbir güçlükle nehri geçerek kendisini emniyete aldı ama İngilizlerin saldırısı artarak devam ediyordu. Geri çekilme kademeli şekilde devam etti, 30 Eylül’de Şam elimizden çıktı ve genel karargâh Mustafa Kemal Paşa’ya Halep’e ricat emri verdi.

Halep, hemen arkasından İngiliz birlikleri ile Mekke Emîri Şerif Hüseyin’e bağlı isyancı Araplar’ın hücumuna uğradı. Şehirde artık sokak muharebeleri yaşanıyor ve çarpışmaları Mustafa Kemal Paşa bizat idare ediyordu. Paşa, 26 Ekim 1918’de İngilizler ile Araplar’ı Halep dışında bozguna uğrattı ise de saldırılar durmadı. Yedinci Ordu bu defa Halep’in kuzeyine çekildi ve Antakya’ya uzanan bir savunma hattı kuruldu.