İsyancıların ânında cezalandırıldıkları günlerin infaz şekli: Çengele geçirme

İsyancıların ânında cezalandırıldıkları günlerin infaz şekli: Çengele geçirme
 

Devlete başkaldırıp isyan edenler hakkında sorgu, soruşturma, mahkeme vesaire gibi işler ile pek fazla vakit harcanmayıp kararın hemen verildiği günlerden bir infaz örneği: 17. asırda ayaklanmaya, askerî tesisleri basmaya ve devlete silâh çekmeye kalkışanların âkıbeti İstanbul’un Eminönü semtinde kurulu olan “çengel”de son bulur, çengele geçirilen isyancılar halkın gözleri önünde yavaş yavaş can verirlerdi.

UĞURSUZ başkaldırının üzerinden tam bir sene geçti... Nasıl bir derde uğradığımızı ve nelerden kurtulduğumuzu hatırlamak için günlerden buyana etkinlikler yapılıyor, bir taraftan da bu hain girişime katılanların yargılanmalarına devam ediliyor...

Yargılamalarda sanıkların hemen her soruya “Bilmiyorum, haberim yok” diye cevap vermeler, duruşma salonuna üzerinde “kahraman” yazan tişört giyerek gelmeler gibisinden kalkıştıkları cür’eti de hepimiz görüyoruz...

EMİNÖNÜ’NDEKİ KULE

Şimdi birkaç asır öncesine gidelim ve böyle bir girişime yani ayaklanmaya, askerî tesisleri basmaya ve devlete karşı silâh çekmeye kalkışanların âkıbetlerinin ne olduğunu hatırlayalım:

Sorgu, yargılama, vesaire gibisinden işler hemen tamamlanır ve başkaldıranlar “çengel”e gönderilirlerdi!

Çengel, 17. asır İstanbul’unda, Eminönü Meydanı’nın ilerisindeki Odunkapısı İskelesi civarında kalın kalaslardan yapılmış kuleyi andıran bir idam vasıtası idi. Âletin üst tarafında sıra sıra çengeller vardı ve devlete silâh kullanarak başkaldırmış olan eşkıya burada idam edilirdi.

SENELERCE YOL KESTİ

Elleri ve ayakları bağlanan mahkûm makaralarla ahşap âletin tepesine çekilir, bir anda bırakılınca çengellerden birinin veya birkaçının üzerine saplanıp kalırdı. Bazılarının can vermesi zaman alır ve İstanbul halkı da idamı seyretmek için akın akın çengel seyrine koşardı.

Size çengelde can veren isyancılardan birinin, 17. asırda yaşamış ve devlete başkaldırıp herkesi hayli uğraştırmış “Kara Haydar” ile oğlunun Eminönü’ndeki Odunkapısı İskelesi’ndeki çengelde ve Parmakkapı’da kurulan darağacında noktalanan kanlı öyküsü ile yaptıkları fenalıklar hakkında yazılan bir destanı anlatayım...