Müdâhene (Dalkavukluk)

Peygamber efendimiz buyurdular ki:

“Övgüde ölçüyü kaçıranları gördüğünüzde yüzlerine toprak atın!” (Buhârî, Müslim).

“Şayet biri arkadaşını övecekse ve onun iyi biri olduğuna hakikaten inanıyorsa, ‘Kanaatimce o şöyle şöyledir’ desin. Çünkü birinin gerçekte ne olduğunu ancak Allah bilir” (Buhârî, Müslim).

İslam ahlak kültüründe dalkavukluk kavramını karşılayan en uygun terim “müdâhene”dir. Arapça olan bu kelime “yağ” anlamındaki “dühn”den gelir; Türkçe’deki tam tercümesi “yağlama/yağcılık”tır. Klasik sözlüklerde yağın nesneleri yumuşatması gibi bazı söz ve davranışlar da özellikle güçlü ve etkili insanların sertliklerini yumuşattığı, tepkilerini önlediği veya onları memnun edip kolayca ikna edilmelerini sağladığı için bu tür davranışlara mecaz yoluyla müdâhene (yağcılık) dendiği belirtilmektedir. Bu nedenle aynı sözlüklerde müdâhene “yapmacıklık, olduğundan başka türlü görünme, aldatma, kandırma gibi gayrı ahlâkî söz ve davranışlar” şeklinde açıklanır.

Bu tür riyakârca tutumlar için Osmanlı ve günümüz Türkçe’sinde en sık kullanılan kavram...