Bir aile felsefemiz var mı?

Aile ve İnsan Doğası Sorunu

Eğer bir toplumun, bir medeniyetin aile felsefesi yoksa egemen kültürlerin dayattıklarını anlamak ve uyarlamakla geçirir bütün enerjisini. Bir süre sonra kendisi olmayan bir toplum ortaya çıkar. Genci eski genç olmaz, yaşlısı eski yaşlı olmaz. Öğretmeni, öğrencisi, esnafı kendi kültürüne yabancıdır. Artık böyle bir topuma düşen tek şey geçmişine dönük nostalji ve hayıflanma seramonileridir.

Bir ülkenin, bir medeniyetin aile felsefesi yok ise sağlıklı aile politikaları geliştirmek yerine piyasanın kendisine dayattığı aile anlayışını ideal politika olduğuna inanmaya başlar. Çünkü herhangi bir konuda bir sabiteniz (ilke) yok ise eğer “piyasa”nın önünüze koydukları etrafında dolaşırsınız. İlkenin olmadığı yerde temel ilke piyasa beklentileri olur. Arz talep dengesi belirleyici olur. Burada iki şey ortaya çıkar: metalaşma ve yabancılaşma. Eğer aile felsefeniz ve bir aile anlayışınız yok ise veya var ama yitirmişseniz piyasa sizin aile yapınızı önce yabancılaştırır sonra metalaştırır.

Piyasa öyle bir şeydir ki en temel şey olan “değer”leri bile metalaştırır. Son birkaç yıldır “değerler eğitimi”ne yönelik üretilen sözde eğitim malzemesi yayıncılık piyasasının en tutulan “meta”ıdır mesela. Aile de böyle bir şeydir.

Şimdi acaba bir aile felsefemiz var mıdır? Var da yitirdik mi? Buna bakalım. Bu soruya cevap vermeden önce “İnsan nedir?” sorusunu, bununla bağlantılı olarak “İnsan Doğası” sorununu ve bununla bağlantılı olarak “ortak insani öz” sorununu anlatmamız gerekir. Ve bu “insan doğası” ön kabulü üzerinden de bir “aile felsefesi”ni irdeleyeceğiz.

Hz. Âdem’in yaratılışı. Kutsal kitabımıza göre Hz. Âdem yaratılınca ardından aynı “benlikten” (nefs) bir de Havva’yı yarattı. Allah Âdem ile Havva’nın ayrı olmasını istemedi. Onların bir aile olmasını istedi. Ancak Âdem ile Havva’nın birlikteliğinden yani aile olarak kalmasından rahatsız olan biri vardı. Şeytan. Şeytan onları kandırarak yasaklanan şeyi yapmalarına sebep oldu ve bu onların ayrılıklarına ve dünya sürgününe neden oldu. Denilebilir ki şeytan aileye karşıdır. Veya şöyle: Şeytan insanın bir aile olarak yaşamasını istemedi.