Tecrübe

Tecrübe denilen ve sık kullanıldığı için de kulaklarda sıradan bir ses etkisi yapan kelime sadece insan hayatının değil ülkelerin de en büyük sermayesidir. Bir önceki nesilden miras kalan bilgi ve alışkanlıklarla; zamanın şartlarının ürettiği yeni bilgiler, yanılgılar ya da deneme yoluyla elde edilmiş davranış biçimleri, karar alma becerileri vs. hem insanın hem de toplumların tecrübe havuzunu oluşturur. *** Mesela, hukuk devleti prensibi, kanun önünde eşitlik ya da genel olarak demokrasi böyle bir tecrübenin sonuçlarıdır. İnsanlık yüzyıllar boyunca bir arada yaşamanın olabilecek/olamayacak her türlü yolunu denedikten sonra, inanç, din, dil, yaşama hürriyeti, temel hak ve özgürlükler dahil bütün insani değerlerin korunabileceği sürdürülebilir bir sisteme böyle ulaşmıştır. En ideal olanı değil ama ortak tecrübenin eseri olarak en iyi sisteme… Nitekim böyle olduğu için de hukuk devleti ve demokrasi mekanizmaları bazı toplumlarda başarılı bir şekilde işlerken bazılarında işlememekte; bizim gibi bazı ülkelerde ise bazen işlemekte bazen de teklemektedir. Türkiye de kaçınılmaz olarak, hem yıkımla biten imparatorluk döneminin ardından, hem de 20’nci yüzyıl dünyasının gerçeklerinden yola çıkarak serbest seçim sistemi, çok iyi işlemese bile hukuk devleti prensibi ve en nihayet demokrasiyi tercih etmiştir. Demokrasiye ulaşmak bütün seçeneklerin denenmesi ve denenmeyenlerin de dünyadaki örneklerinin görünüp analiz edilmesinden sonra tek çare olarak mümkün olmuştur. Yani, bu ülkenin tarihi tecrübesinin sonucudur. Art arda yaşanan askeri darbelere rağmen her defasında yeniden inşa edilmesi ve vazgeçilmemesi de yine bu tecrübenin emrettiği bir durumdur.