Müsteşrik ve Müstağrip

Türkçe’de de aynen kullanılan ‘Oryantalist’in karşılığı bir kelime var ‘Müsteşrik’. Şarklı/doğulu toplumların tarihi, kültürü, dini, gelenekleri ve medeniyetleri üzerinde araştırmalar yapan ‘Batılılar’a verilen bir isim. Şarkiyatçı da denilir. 

Aslında özellikle ‘İslam coğrafyası’ üzerinde yapılan araştırmacıları ifade eder.

Doğu’dan alınan veya Emeviler’in Endülüs’e (İspanya) taşıdığı bu bilgilerin Batı’nın aydınlanmasına, ‘Rönesans’ına  kaynaklık ettiği bilinir.

Örneğin, Ortaçağ İspanyası’nda ‘dünya yuvarlaktır’ diyen yakılırken, sınırın Endülüs tarafında bunun ilkokullarda öğretildiğini söylersek karikatürize etmiş olmayız.

Bu boş bir böbürlenme değil.

Binlerce örneği var.

Batı’yı Batı yapan değerlerin, yönetim sistemlerinin, bilimsel düşüncenin, sosyal ve siyasal yapıların altında, Roma kadar İslam öncesi toplumlardan, Türklerden, Yahudilerden, Çinlilerden, Hintlilerden, Mısırlılardan da kodlar var.

Sonuç;

Batı, Doğu’dan aldıklarıyla kendi dünyasını hem ‘tedavi etti’ hem ‘inşa etti’...

Her anlamda...

***

Bu kavramın diğer tarafında ‘Müstağrip’ kavramı var.