DİYANETİN KURULUŞ FELSEFESİ

Diyanet İşleri Başkanlığı 4 Mart 1924 tarihinde, Hilafetin kaldırılmasından bir gün sonra Türkiye Cumhuriyeti Başbakanlığına bağlı bir teşkilat olarak kuruldu.

Anayasanın 136. Maddesinde; “Laiklik ilkesi doğrultusunda, bütün siyasi görüş ve düşünüşlerin dışında kalarak ve milletçe dayanışmayı ve bütünleşmeyi amaç edinerek, özel kanunda gösterilen görevleri yerine getirir.” Ayrıca “İslam dininin inanç ve ibadetle ilgili hususlarının uygulanması ve ibadet yerlerinin idaresi görevi verildi.” Hükmüyle görev ve sorumluluklarının çerçevesi çizilmiş.

Genel Müdürlük seviyesinde resmi bir kurum olan Diyanet’in Başkanını siyasi iktidar seçer ve azl eder.

Kuruluşundan günümüze kadar gelenekten modernliğe geçişte toplumun uyum sürecinde ve sonrasında kuruluş felsefesine uygun hareket etmiş. İrşadi faaliyetlerine yeterince müsaade edilmemiş, idari yönden “Tapu Kadastro Genel Müdürlüğü” tarzında yapılandırılmıştır.

Cumhuriyetin ilk yıllarında kuruma biçilen misyon, halk nezdinde itibar sahibi olan ulema ve kanaat önderlerinin nüfuzunun kırılması olmuştur.

Diyanet konumunu dini kıstaslara göre değil, siyasilerin taleplerine göre şekillendirmek zorunda kalmış “Din ile devlet arasına sıkışmış bir kurum” olmaktan kurtulamamıştır.