Türkiye-Rusya karşılıklı bağımlılığı

Diplomaside ülkeler arasında ebedi dostluklar olmadığı gibi ezeli düşmanlıklar da yoktur. Dostluğun da, düşmanlığın da derecesini ve süresini karşılıklı çıkarlar ve karşılıklı bağımlılıklar belirler. Her iki ülkenin coğrafi konumu ve karşılıklı çıkarları ve bağımlılıkları Türkiye-Rusya ilişkilerinin iyi olmasını aslında zorunlu kılıyor. Bir-iki yıl önce iki ülkenin ilişkileri altın çağını yaşarken ABD ve Batı’nın da etkisiyle önce Ukrayna krizi sonra Kırım krizi ve bu krizlerin sonunda Rusya’ya ABD ve Batı dünyası tarafından uygulanan ağır ekonomik ambargo iki ülke ilişkilerini zorlamaya başladı. Suriye sorununda iki ülkenin karşı karşıya gelmesi ve nihayet 24 Kasım 2015 günü yaşanan uçak düşürme olayı yüzünden iki ülkenin ilişkileri âdeta donduruldu. Birçok NATO ülkesinin hava sahasını ihlal etmeye alışık olan Rusya, Türkiye’den beklemediği tepki karşısında şoka girdi. Putin’in ve Rusya’nın son yıllarda elde ettiği etkileyici karizma çizildi, yara aldı. 24 Kasım’da buzdolabına kaldırılan ilişkilerin birkaç yıldan önce ısınacağını düşünmüyordum şahsen.
Ancak Rusya ile Türkiye’nin karşılıklı bağımlılığı ve birbirlerine olan ihtiyaçları-çıkarları normalleşme sürecini erkene çekti. Türkiye tarım ürünleri ihracatı, turizm gelirleri, kara taşımacılığı, müteahhitlik hizmetleri gibi alanlarda zarar görmeye başladı. Asıl zararı Suriye’de ve terörle mücadelede gördü. PKK ve Suriye’deki kolu PYD, Türkiye-Rusya gerginliğini kullanarak yurt içinde ve özellikle Kuzey Suriye’de mevzi kazanmaya başladı. Rusya da bu krizden zarar gördü. Türkiye ile yaşanan kriz Rus halkının günlük hayatını iki alanda çok olumsuz etkilemeye başladı. Türkiye’den tarım ürünleri, yaş meyve-sebze ithalatı durdurulduğu için iç piyasada bu ürünlerin fiyatları çok arttı, Rus halkının mutfağı bu krizden etkilendi. Batı’nın uyguladığı ambargo nedeniyle yaşanan ekonomik sıkıntıları günlük hayatında hisseden Rus halkının çoğunluğu uçak krizi yüzünden bu yaz tatile gidemedi. Akdeniz ve Ege sahillerinin alternatifi olamadı Soçi ve Kırım. Sonbaharda Rusya’da seçim olduğunu hatırlarsak bu ilişkinin bir an önce eski hâline dönmesinin gerekliliğini biraz daha iyi anlarız.