Doğu Karadeniz’de manzaranın dili

Bundan yaklaşık yirmi yıl önceydi. Ülke sevgisinden kuşku duymadığım bir Ermeni arkadaşım, yerel vakıflardan biri tarafından yürütülen bir AB projesi kapsamında, Karadeniz’deki kiliselerin envanterini çıkarmak için, bölgede yaptığı uzun ve çok zahmetli geziye dair kimi hatıralarını anlatmıştı. Hani “içim cız etmişti” derler ya, ben de böyle sarsıcı bir iç etkiyle dinlemiştim onu.

Zira, demokrasi şehidimiz Adnan Menderes devrinde, özellikle Suriçi’nde yapılan yeni imar çalışmasında, yerle bir edilen tarihi camilerin, hamamların, çeşmelerin, sebillerin.. bile sıhhatli bir kaydının tutulmadığını hatırlayarak, Menderes sonrasında da ülke kalkınması adına barajlar, termik santraller, göletler yoluyla sürdürülen çevre tahribatına “dur” diyememenin acziyetini ta iliklerimle hissetmiştim.

Neyse ki, zamanla, Güneydoğu Anadolu Projesi’nden (GAP) edinilen tecrübeyle oluşturan, Doğu Anadolu Projesi (DAP), Konya Ovaları Projesi (KOP), Doğu Karadeniz Bölgesel Gelişim Projesi (DOKAP), Zonguldak – Bartın - Karabük Projesi (ZBK) ve Yeşilırmak Havza Gelişim Projesi (YHG) kapsamında yapılan bölgesel çalışmaların, tabiat yapılarıyla birlikte kültürel yapıların analizlerini de esas alması az da olsa yüreğime su serpti.

Bununla bağlantılı olarak, geçtiğimiz haftanın son iki gününde DOKAP tarafından yaptırılan Karadeniz Kültür Envanteri Projesi’nin kayıt işlemlerinin bitirilmesi münasebetiyle yapılan sunum için Giresun’da bulundum.

Sunuma hiç de elverişli olmayan daracık bir salonda, il valisi, DOKAP Başkanı Yusuf Mengi ve projenin Genel Yönetmeni İmdat Demir, bölgedeki ulaşım ağının yetersizliğini gidermeyi, dağınık yerleşimlere hizmet problemlerini çözmeyi, işsizliği ve buna bağlı göçleri önlemeyi, ekonominin sektörel sıkıntıları ile markalaşma dertlerini halletmeyi, ezcümle milli gelirin bölgesel bazda arttırılmasını merkeze alan proje hakkında gerekli bilgileri ilettiler.

Zikredilen bu hususların ve bunlarla ilgili yürütülen gayretlerin çok çok önemli olduğunu bilmekle beraber, benim projeye yönelik dikkatim, Doğu Karadeniz’deki manzaranın diline özel olarak yapılan görsel kayıtlarda ve buna mahsus okumalarda toplandı.