Garaz / hınç duygusunun dışa vurumu
Her şeyin zıddı ile kaim olduğu hükmünce (Zuhruf, 43:12), insandaki iyi ve kötü duyguların da birbirleriyle eşit sayıda olduğunu söyleyebiliriz.
Bu bahiste söyleyemeyeceğimiz şey, insandaki iyi ve kötü duyguların, hangilerinin asıl (yerleşik ve etken), hangilerinin fer’i (bir diğeri sayesinde türeyen ve bu manada edilgen) olduğudur.
Gerçi, söz konusu duygular nefiste yerleşiktir ve Şeyh Muhyiddin’in söyleyişiyle “Kötülük nefsin zatında değildir, (ve) nefsin kabul ettiği ilk şey eşitlik ve adalettir.”
Ancak nefis zatında olmayan şeylerin (olumsuz / kötü duyguların) zarfı olmaktan da hâlî değildir. Burada da yine hangi duyguların nefsin zatında, hangilerinin onun zarfında (zarfına dolabilecek uygunlukta) olduklarını bilmekten aciziz.
Örneğin, bu bağlamda garaz duygusuna bakalım.