Her yığın layık olduğu efsaneyle yönetilir

Ebü’r-Reyhân el-Bîrûnî (ö. 453/1061), on parmağına onlarca marifetin bahşedildiği alimlerimizin biridir. Harezm’de doğmuş, astronomi, matematik, fizik, tıp, coğrafya, tarih, seyahat, dinler ve mezhepler tarihiyle meşgul olmuştur.

el-Cemâhir fi Ma’rifeti’l-Cevâhir (Kıymetli Taşlar ve Metaller Kitabı, trc.: Emine Sonnur Özcan, TTK) adlı kitabının mukaddimesinde kainatın, dünyanın, varlığın mahiyeti ve durumu hakkında bilgiler verirken, 12. fasılda “Tüm insanlığın atası tek olup benzer görünümlere sahiptirler” diyerek insanlardaki mizaç ve amel farklılıklarına Habil ile Kabil üzerinden dikkat çekip, Allah korkusu ile yöneticilerin kuralları olmadan iktidarların güçlü bir siyaset icra edemeyeceklerini, bu bağlamda yöneticiliğin hak edilmesi gerektiğini, onlardan fazilet sahiplerine ve onların çocuklarına mülkte tasarruf hakkı verildiğini belirtir.

Asıl vurguyu ise şu ayrımda yapar: 1-İran hükümdarlarından ya da Halifelik ve İmamlık haklarına sahip olanlardan görüleceği gibi İlahî Yardım ve Allah’ın buyruğu ile hareket edenler, 2-Tibet ve Kâbil (Türk) halklarının hükümdarlarına, yönetilenlerin hayalleriyle yakıştırılan efsanelere...