Mihrabın üç güzeli

Fiili nazarımıza ve kaydî tetkiklerimize tabi olarak, bize göre mihrabın üç güzeli Sidi Ukbe camii (Kayrevan / Tunus); Kurtuba Ulucamii (Kurtuba / Endülüs / İspanya) ve Selimiye Camii (Edirne / Türkiye) mihraplarıdır.

Farsça kervansaray kelimesinden türetilen Kayrevan, İslam fetihlerinin başlangıcında kurulan Basra (635-638), Kufe (635-640) ve Fustat’tan (643) sonraki dördüncü, İfrîkiyya’daki ilk İslam şehridir.

Peygamberimiz Aleyhisselam’ın sahabelerinden, Mısır Fatihi Amr b. As’ın yeğeni (amcaoğlu) Ukbe b. Nâfi’ tarafından 670 yılında ordugâh – şehir olarak kurulan Kayrevan’ı taçlandıran mekan ise şimdi Sidi Ukbe olarak anılan mescittir.

İnşasını takip eden ilk otuz yıldaki saldırı, kuşatma ve işgaller nedeniyle büyük oranda tahrip olan Sidi Ukbe mescidi, Abdülmelik b. Mervân tarafından İfrîkıye valiliğine tayin edilen Hassân b. Nu‘mân (ö. 85/704?) tarafından “mihrabı dışında tamamen yıkılarak” yeniden yapılmıştır (703).

İlgili kayıtların tamamında yer alan -kendi zamanın formu itibariyle bir nişten ibaret olan- Ukbe mihrabının...