Oruç emrinin bilgisini süslemek

Oruç (siyam), sayılı günlere mahsus bir ibadet olması (Bakara 2/184), imsak ile iftar vakitleri arasında mahdut bulunması, yani ay itibariyle zamana, ifası itibariyle vakte tabi olmakla sayıyla ifade edilebilmesi bakımından halk âleminden; farz kılınma, hikmet, fazilet, feyiz, takva, sevap, bereket… bakımından ise emir âlemindendir.

Bu bağlamda orucun Ramazan ayının imsak ile iftar arasındaki vakitlerinde tutulması konusunda fıkhın hükümleri –orucun sıhhatine dair sair meseleleri de havi olarak– bellidir ve dolayısıyla bu konuda konuşmak fakihlere haktır.

Orucun emir alemiyle ilgili boyutunda ise, konu ilm-i ilahiyeye / metafiziğe girdiğindendir ki, söz alanı çok geniştir ve söyleyenlerinin sayısı da pek çoktur.

Nitekim orucun manasını açıklamak, onu kalple ilişkilendirmek ve Müslümanların bu ibadetlerinden zevk almalarını sağlamak maksadıyla ezelden beri çok şey söylenmiş, orucun farziyetinin önüne geçmeyecek şekilde bunlardan sözlü ve yazılı bir kültür üretilmiştir. Şiirimizdeki ramazâniyyeler, maniler; Direklerarası’nda icra edilen orta oyunu, meddah ve Karagöz gibi temaşa sanatları söz konusu kültürün örnekleridir. Öte yandan kimi mutasavvıflar...