Paradoksu düşünmek

Bir sorunun birbirine zıt taraflarını ve çok yönlülüğünü kolayca anlamak zihinsel özgürlük ister. Sorunlara bir yönden bakmak, bir yönden bakan çözümleri tercih etmek ya da daha basit olanlara doğru yönelmek bireyi başarıya götüren sonuçlar üretemez. Sorunların çelişki ve karmaşıklık içerdiği düşünülerek olgulara zıt yönleriyle bakabilme yeteneğine kavuşmak gerekir.

Bir soruna açık bir şekilde birbirine zıt yönleriyle bakabilme yeteneği ve birden fazlasını "biri veya diğeri", "ya o ya bu" yollarıyla analiz etmek yerine "birleştirmek" yöntemiyle hepsini olduğu gibi kabul ederek bunlara yön vererek irdelemek gerekir. Bu yöntemi kullananlar birbirine zıt iki düşüncenin aynı anda doğru olabileceğini düşünürler.

Az olan çoktur!

Mimaride ünlü "az olan çoktur" diye bir paradoks vardır. Bu paradoks, bir binanın ne kadar az süse sahip olursa o kadar zarif ve büyük bir mimari eser olacağı anlamına gelir. Soren Kierkegaard şöyle demişti: "Paradoks bir düşünürün tutku kaynağıdır, paradoksu olmayan bir düşünür duygusuz bir sevgili gibidir; önemsiz ve bayağıdır".

Paradoks üzerine kurulmuş bir dünyada çelişkilerle yaşamak değil, onun mümkün olduğunu düşünmek gerek. Kaos, belirsizlik ve çelişki yaşamın doğasıdır öncelikle onu anlamak gerek. Sorunların iç içe, karmaşık ve dönüşebilir olduğu düşünülmeli ve imkânsız bir kesinliği aramanın anlamsızlığı fark edilmelidir.

Toplumlar hem süreklilik hem de değişim isteyebilir ve ikisini de değerli bulabilirler. Öyleyse, zıtları dengelemeyi öğrenmek gerek. Birimlerin hem merkezileşmiş hem de yerinden yönetimi benimsemiş olabilmeleri mümkündür. Hem küresel, hem de yerel olmanın ayrı ayrı yararları söz konusu olabilir.