İstibdat / müstebit

Jön Türklere göre 1878’de Kanuni Esasi’nin askıya alınmasıyla birlikte, tıpkı AKP iktidarında olduğu gibi, “istibdat” (baskı, zorbalık) dönemi başlar. Davranışları meşruti bir meclis tarafından denetlenmediği ve dolayısıyla tamamen keyfi kararlara dayandığı için, Abdülhamid bir müstebittir (zorbadır). Ahmed Midhat’a göre müstebit, ekonomi- politiğin öğrettiklerine kulak asmayandır: “Şu kadar var ki böyle kamu hizmeti olarak alınan vergiden başka eğer bir hükümet ahaliden zorla ve keyfî vergiler alıp da onu dahi kendi bildiği yolda sarf eylerse o hükümet bir zorba hükümet olup zaten hukukun bilimi ve mâliye ilminin ve yasaların dışına çıkmış demek olacağından ekonomi politiğin böyle bir zorba hükümet ile hiçbir münasebeti olamaz. Ekonomi politik kendi özel heves ve kişiliğine tabi olan bir tek insanı bile kendi sınırları dışında sayarak ona karışmadığı halde hiçbir kaide ve kanuna riayet etmeksizin kendi zorba amaçlarını uygulayan hükümeti hiçbir zaman kendi genel kuralları içine alamaz.”(*)
Ahmed Midhat Efendi, kısaca, bir hükümetin ekonominin ilke ve kurallarına aykırı vergi almaması gerektiğini söylüyor. Ekonomi-politik’i uygarlığın anahtarlarından biri sayıyor. Buna aykırı davranılmasını zorbalık kabul ediyor.(**)

*** Ahmed Midhat Efendi, çareyi rejim değişikliğinde arayan Jön Türklere ters düştüğü için ekonomiyi öne çıkarmaktadır. AKP iktidarının sorunları...