Vahşi Batı

"Bir şirket ne çalışanlarına, ne tedarikçilerine, ne de kurulduğu yöreye aittir; ona yatırım yapan insanlara aittir”. Modern teşebbüsün el üstünde tutulan akıl hocası Albert J. Dunlap formülünü böyle özetliyordu. Dunlap'ın aklındaki mülkiyet de “ait olma” sorunu değildi; O'nun aklındaki şey; çalışanların, tedarikçilerin ve topluluk sözcülerinin, “yatırım yapan insanların” alabilecekleri kararlarda söz hakları olmaması gerektiğiydi: asıl karar sahiplerinin, yani yatırımcıların, şirketlerini nasıl işletecekleri konusunda bu insanlar tarafından ortaya atılabilecek her türlü öneriyi göz ardı etmeye, geçersiz ve yersiz ilan etmeye hakları vardı. Dunlap'ın amentüsü bir niyet ifadesi değil, bir olgunun tespitiydi. Buna göre şirketler, vergilerini memnuniyetle vereceklerdir; buna karşılık kaderlerinden sorumlu olmadıkları işsizler, sakatlar ve öteki insan artıklarını desteklemek üzere para vermek için bir neden görmüyorlardı.
Bu, sadece Dunlap'ın şirket modelinin değil kapitalizmin de özü aslında. Kapitalizmde “para” konuşur. Bugünkü devletlerin strateji kurma biçimleri de biraz buna benziyor.