Gerekçe ve hüküm

“Esbab-ı mucibe” kelimesini herkesin anlamayacağını biliyoruz. Hukukçu olmayanlar için yadırganmaz. Ne var ki artık hukuk ilminin ıstılahlarını hukukçular da bilemeyebiliyor.30 yıl kadar evveldi...

Hukuk fakültesini yeni bitirmiş bir genç, ziyaretime gelmişti. Sorma maksadını hatırlamıyorum ama ona “esbab-ı mucibe ne demektir?” dedim; bilemedi. “Hukukçu” unvanını kazanmış bir meslek mensubunun hukuki tabirleri bilmemeye hakkı olamaz. Kelimenin gündelik kullanılıp-kullanılmaması başka bir durumdur. Kullanılsa da kullanılmasa da her meslek mensubunun o mesleği kelime zenginliği ve mesleki teferruatıyla bilmesi mesleğine ve üçüncü kişilere karşı borcudur. İnsanın kelimelerle düşündüğü malumdur. Dağarcığı kelimeler bakımından zengin olan insanın hem düşünme ve hem de ifade etme melekesi güçlüdür. Bir milletin lisanını en iyi temsil etmesi gerekenler, şairler, hatipler ve hukukçulardır.

Asırlık çınarlar gibi bir milletin zihin, dimağ ve kalbine kök salmış kelimeler, milliyetleri itibariyle ırki bir tasnife tabi tutulup da lisandan ihraç edilince o milletten iyi şair, iyi hatip, iyi hukukçu çıkmaz. Arada bir çıkansa; bu, maarifin marifetiyle değil, kendi cehd ve gayretiyle olur.

Alfabe ve lisan inkılabından büyük darbe yiyen mesleki dallardan biri hukuktur. Adalet, olması gerektiği gibi ve gecikmeden tecelli edemiyorsa, lehine de aleyhine de karar verilen çıkan karardan memnun kalmıyorsa bu neticede adalet mensubu olacakların yetişme sürecinde onlara hukuk tefekkürü ve mantık illiyeti kazandıramamanın büyük payı vardır. Harf ve lisan inkılabı yapılmadan önceki Türkçe lügatimiz yüz bin kelimeye yakındı. Bu inkılaplardan sonra on binlere geriledi. Aradan bir asır geçtikten sonra ancak tekrar o seviyelere ulaşıldı ama bu defa da gündelik dilde konuşulan kelimelerin çok düşük seviyede olması gibi bir dertle karşı karşıyayız.

“Esbab-ı mucibe”, mucip sebep, icap eden sebepler, “gerekçeli karar” demek.

YAZININ DEVAMI