Lozan'ı tartışmak

2015 yaz aylarıydı; bir dostumla birlikte Rodos Adası'na gidiyorduk. Rodos'un fethindeki çetinliği; Fatih Sultan Mehmed tarafından fethe teşebbüs edildiği fakat bunun Kanuni Sultan Süleyman'a nasip olduğunu anlattım. 70 bin şehîd vererek kazandığımız stratejik vatan parçasını ilk Cihan Harbi'nden sonra 7 kurşun bile atmadan terk edip çıktığımızı sözlerime ilave ettim.
"12 Ada" denilen vatan parçalarının hazin hikâyeleri benzerdi. İkinci Cihan Harbi’nden sonraysa talihin bize güldüğünü ancak devrin idarecilerinin ağır hataları yüzünden buraları bir kere daha kaybettiğimizi söyledim:
I. Cihan Harbi'nden sonra Yunanlılar, adaları işgal etmiş, II. Cihan Harbi'nde de İtalyanlar buraları ele geçirmişlerdi. Harp aleyhlerine neticelenince İtalyanlar, Ankara'ya bir teklif verdiler. Diyorlardı ki: "Bu adaların sahibi sizsiniz; biz tahliye edeceğiz, alın size teslim edelim!" İsmet İnönü iktidarı, bu teslimatı kabule cesaret gösteremedi.
Bunu dinleyen dostum, yüzüme hayretle baktı. Anlattıklarıma inanıyordu. Ancak "bu kadarı da olur mu?" diye zihninden bir düşünce geçtiği de belliydi. Dostumun misafiriydim. Adaya intikal etmeden evvel orada bize şoförlük de yapacak rehberi kendileri temin etmişlerdi. Adaya çıkınca rehberimizle tanıştık. Yaşı 80'in üzerindeydi. Anlattığına göre hem Osmanlı, hem Yunan, hem İtalyan dönemini yaşamıştı. Türkçe'yi gâyet güzel konuşuyordu.
Rodos, bayağı büyük bir ada. Tapınak Şövalyeleri iç içe üç kale ve su hendekleri yapmışlar. Zapdedilmesi bundan dolayı zor olmuş. Rehberimiz, bizi hem gezdiriyor hem anlatıyordu. Pargalı İbrahim Paşa, Süleymaniye gibi camilerimize, çok nadide yazma Mushaf-ı şerîflerin olduğu Fethi Paşa vakfiyesi "Ahmed Ağa Kütüphanesi"ne ve varlığından habersiz olduğumuz Türk Şehîdliği'ne götürdü.
Seyir hâlindeki arabada sohbet ederken rehberimiz bir ara aynen şöyle dedi: "II. Cihan Harbi'nden sonra İtalyanlar, bu adaları Türkiye'ye iade etmek istediler fakat devrin Türkiye reisi cumhuru İsmet İnönü buna razı olmadı!"