Misyoner aydınlar

Misyoner -daha ziyade- Hıristiyanlığı yaymaya çalışan, Hıristiyanlığa taraftar kazandırmak isteyen, onu öven, propaganda eden kimselere denir. Misyonerler, Hıristiyanlığın değişik mezheplerinden kimselerdir.

Bir de misyoner aydınlar var...

Misyoner aydınlar, bir başka dinden değildir. Türkiye üzerinden konuşursak hem Müslüman ve hem de Türk olduklarını söylerler. Ne var ki "lisân-ı hâl, lisanı kalden entaktır!" sözü meşhurdur. Bu aydınlar, kendilerini Müslüman saydıkları, kendilerine Türk dedikleri halde yabancılaşmış, bu iklimin değer ve renklerinden kopmuşlardır. İşin acı tarafı, bu kopuşun farkında değillerdir. İflas ettiği halde halinden habersiz tüccara benzerler.

Yaşadığımız mekânın değerlerinden kopunca zihinde ve kalbde meydana gelen boşluk, başka iddiaların teklifleriyle doldu. Tanzimatla beraber bir asır kadar fikirler, teklifler ve tenkitler "münevver" etrafında döndü, sonra "aydın" geldi, arada entelektüel filiz verdi ama ârif ve irfan iklimi uzaklarda kalmıştı.

Devir ister Tanzimat-Meşrutiyet, ister Meşrutiyet-Cumhuriyet ve isterse Cumhuriyet-Yeni çağ olsun münevver, aydın ve entelektüelin ortak yanı yabancılaşmış olmaktır. Millilik vasfını kaybetmiş fakat kaybının farkında olamamıştır.

Liberal görüşte, sosyalist, sermayeci yahut başka düşüncede olması fark etmez. Onlar için doğu, İslâm medeniyeti, mazimiz ya yok sayılacak kadar önemsizdir veya eski Yunan, eski Roma ve çağdaş Avrupa ve batı açık ara öndedir.

Bu aydınlar, müthiş bir aşağılık savrulması içindedirler. Batılılar gibi yemek, içmek, eğlenmek, düşünmek, var olmak isterler. Onlar için o dünya tek değerdir. İlim adamı, tefekkür adamı, sanat adamı, tıp, hukuk, mimarlık ne varsa her sahada insan batıda yetişmiştir. Bizimkiler yoktur. Ne tanırlar, ne tanımak gibi bir istekleri vardır. Konuşmalarında, derslerinde kitaplarında daha ilk cümlede batılı bir filozof veya düşünürle söze başlarlar. Atıflar, referanslar, kılavuzluk pâyesi onlara layık görülür. Talihsiz aydınlar, bu yönleriyle sadece fikir ithalatçısı olmazlar. Aynı zamanda bir dünyanın, bir medeniyetin bir teklifin misyonerliğini de yaparlar. Batılı, fizikçi, kimyager, coğrafyacı, seyyah, mimar, edebiyatçı, hukukçu onların dillerinde devleşir. Bu misyonerleri dinleyen talebe ve dinleyici de çok kere buna kanarlar.

Bu bir hazin hikâye ve devri dâimdir.