MONTRÖ’DEN İSTANBUL KANALI’NA
Biz, “Kanal İstanbul” değil, Türkçe grameriyle “İstanbul Kanalı” diye yazıp konuşuyoruz.
Burada “İstanbul Kanalı” derken tartışılmakta olan “Kanal İstanbul”u kastetmekteyiz:
24 Temmuz 1923 Tarihli Lozan Andlaşması’nın Ek Maddeleri, İstanbul Boğazı, Çanakkale Boğazı ve bunların çevreleri ile Marmara Adalarına dair geçiş ve emniyeti tanzim eden şartlardır. Onlar, zor bir zamanımızda kabul mecburiyetinde kalınmıştır.
Mevzubahis Ek Maddeler, ölüm, 20 Temmuz 1936 Tarihli Montrö Andlaşması ise sıtmadır. Elbette sıtma olmak ölmekten iyidir. Ama en güzeli, sapasağlam yaşamaktır. 13 sene boyunca Boğazlarda hükümranlık hakkını kullanamayan, Boğaz tepelerindeki işgal askerlerini uzaklaştıramayan Ankara, Lozan Ek Maddesi’nden daha iyi imkânlar sunan Montrö’yü benimsemek zorunda kalmıştı.
Montrö Andlaşması, 20 yıl süreyle yapılmıştır.