Ali Cengiz oyunu ya da bir ipte iki cambaz

Ali Cengiz oyunu, kılıktan kılığa girdiği için sırrı çözülemeyen hilelere, bazen de dalavereli işlere verilen isim... Mağdur mahiyetini kavrayamadığı bir sahtekârlığın kurbanı olmuşsa Ali Cengiz oyununa getirildiğini ifade eder.

Anlatısı kısaca şöyle:

Kılıktan kılığa girme marifeti olan Ali Cengiz’in şöhreti yedi düveli tutmuş. Ali Cengiz sırrını kimseye öğretmezmiş, öğrettiklerini de kendi hilesi ile öldürürmüş. Padişah bu adamın hünerlerini, hilelerini nasıl yaptığını merak etmiş. Tellallar çıkararak Ali Cengiz’in marifetinin sırrını kendisine anlatana kızını vereceğini vadetmiş.

Niceleri bir hevesle yollara düşmüşse de ya elleri boş dönmüş ya da öğrendikleri oyunlarla Ali Cengiz’in kurbanı olmuş. Bir de Keloğlan misali bir fukara delikanlı, ben de kısmetimi bir sınayayım diyerek yollara düşmüş. Allem kallem Ali Cengiz’e hizmetçi olmayı başarmış. Ali Cengiz’in sırlarını öğrendikten sonra padişaha dönmek üzere yola çıkmış. Ali Cengiz bekleyecek değil ya! Delikanlıyı kovalamaya başlamış. Ama o da öğrendiği marifetleri sergilemekten geri durmamış. Delikanlı serçe olup uçarken Ali Cengi kartal olup onu kovalar. Oğlan köpek olursa, Ali Cengiz kurt olurmuş...

Böylece kılıktan kılığa girerek, ikisi de marifetlerini göstererek Padişahın huzuruna kadar gelmişler. Huzura gelince oğlan bir top çiçek olup padişahın kucağına düşer. Padişah şaşkınlıkla onları izlerken Ali Cengiz bir köylü kızı olup çiçeği kapmaya çalışınca, oğlan darı olup kızın ellerinden kayar. Ali cengiz darıyı görünce tavuk olup gagalamaya yeltenince, oğlan tilki olup tavuğu boğazından yakalayıp canını alır.

Huzurunda olup bitenleri hayretle izleyen padişah Ali Cengiz oyununun mahiyetini öğrenir, delikanlının marifetini de beğenerek kızını kırk gün kırk gece düğün yaparak onunla evlendirir.