“Proje Bazlı Teşvik Sistemi”

Bu satırların yazarı, kavramların bileşen ve bağlamlarına erişmeyi sağlıklı düşünmenin gerek şartı olarak değerlendirir. Kavram özenine DÜNYA okurları tanıktır. Az değil, 38 yıldır, “mekana dayalı ve sektör-odaklı teşviklerin” ülkemizi yaratmak istediği sonuca taşımayacağını savunur. Proje-Odaklı Teşvik Sistemi’nin kararlı savunucularından biridir; Proje-odaklı teşviklerin siyasi iradenin en üst perdeden dile getirmesi ve hayata taşıma kararlılığını da yaşayan bir fani olarak sevinçle karşılamaktadır.

Düşüncelerini yazıyla anlatan birinin, entelektüel anlamda da olsa “haklı çıkmanın sevincini” yaşaması da anlamlıdır.

İşinin gereğini yapma yerine, “herkesin abisi” olma yolunu tercih edenlerin bilgisizliği, ilkesizliği, kuralsızlığı, ölçüsüzlüğü ile onlara alkış tutanların bolluğu , ülkemizin çok şeyleri yitmesine yol açtı; yol açmaya da devam ediyor. ‘Mekan-Odaklı Teşvikler ile Sektör Odaklı Teşvikler’in çıkmaz yol olduğunu ısrarla yazdık. Eksiklerini ve sakıncalarını her ortamda tartıştık. Günü kurtarma dışında ne bir idealleri, ne bir ilkeleri, ne de ayrıntı bilgisi özeni olmayan, elde ettikleri pozisyonlarını sadece “abilik rantı” için kullananların toplumumuz ciddi biçimde aldattıklarını şimdi hep birlikte anlamış olmalıyız. Bu ülkede, yazdıklarımızı ve belgelediklerimizi bilimin ince eleklerinden geçiren ‘rasyonel otoriteler’ olmadığı için hatalar yapanların yanında kâr kalıyor. Sistemimizin “negatif seleksiyonu” toplumsal enerjimizi alabildiğine israf ediyor.

Ülke kaynaklarını en iyi değerlendirme yolunun; “Proje-Odaklı Teşvik Sistemi” olduğu noktasına gelinmiş olması, bu satırların yazarını sevindiriyor. Bile bile, konforundan vazgeçememe ve zamana kıyma yiğitliğini göstereme nedeniyle “ iyi niyetli cehaletle, art niyetli ihaneti” harmanlayarak günü kurtarmayı yeğleyenlerin, “utanma” gibi çok küçük bir insanı refleksi gösterecekleri umudunu koruyor.

Yeni sistemin yeter şartı Proje-Odaklı Teşvik Sistemi’nde yeter şart, kapsayıcı ve işleyen bir kurumsal yapıdır. Projelere izin veren yetkililer “ilkeli gizlilik” gerektiren değerleri dışında, projelere “bağlanan kaynak” ile “ yaratılmak istenen sonuç” arasındaki dengeleri mutlaka analiz etmeli. Bu değerlendirmeyi yapacak bir kurumsal yapı oluşturulmalı ve işler kılınmalı.

Teşvik sistemlerinde gözetim ve denetim, sadece atandığı kadro “uzmanlık kadrosu” olduğu için kendini uzman sananların eline bırakılmayacak kadar önemlidir. Uzmanlık standardının en az 10 bin saat pratik gerektiren bir iş olduğu unutulmamalı. Uzmanlık, ödünsüz gözetim ve denetim yapabilme özgüvenine sahip olmayı da gerektirir.Eğer sözünü ettiğimiz mekanizma işletilmez, şark kurnazlığının kaynağı olan “ilkesiz gizlilik” ardına saklanılırsa, yeni sistemin de çürümesi kaçınılmazdır.