Küresel Vergi Kaçağı

Geçtiğimiz günlerde “Avrupa Birliği Rekabet Komisyonu” Google'a rekabet kurallarını ihlâl ettiği gerekçesiyle 2.42 milyar Euro ceza kesti. Çünkü komisyona göre Google, arama sonuçlarını kendi lehine manipüle ediyor ve pazar hakimiyetini kötüye kullanıyor. Komisyon bu hükme hemen varmamış tabii, yaklaşık yedi yıl boyunca 5.2 terabayt boyutundaki veri içerisinde 1.7 milyar arama talebini(460 milyon sayfalık dokümana eşdeğer) incelemiş.

            Yine geçtiğimiz aylarda AB, bu defa WhatsApp uygulamasının satın alınması sürecinde yanlış ve yanıltıcı bilgiler verdiği için Facebook'a 110 milyon Euro para cezası kesmişti. Facebook, üç yıl önce WhatsApp uygulamasını 22 milyar dolara satın aldığında ilgili AB kurumlarına kişisel verileri toplamayacağı, iki şirket arasında paylaşmayacağı ve kullanıcı hesaplarını birleştirmeyeceği yönünde taahhütlerde bulunmasına rağmen politika değiştirerek telefon numaraları, profil isimleri gibi kullanıcı verilerini ana firma Facebook'la paylaşmıştı.

            Bir diğer vaka geçtiğimiz yıllarda Maliye Bakanlığı Vergi Denetim Kurulu Başkanlığı ekiplerinin Google'a 300 milyon TL ceza kesmesi hadisesidir. Google, İstanbul Levent Tekfen Plaza'da bulunan Türkiye ofisinden internet reklamcılığı faaliyetinde bulunuyor. Ancak ülkemizdeki müşterilerine reklam satış faturalarını İrlanda'dan kesiyor, böylece kurumlar vergisi ve KDV'den kaçmış oluyor. Vergi müfettişleri yaptıkları inceleme sonucu yaklaşık 300 milyon TL'lik vergi kaçağı tespit ederek bu miktarı Google'dan talep etti. Firma, miktara itiraz etmeyip vergi affından yararlanarak bu cezayı indirimli olarak ödedi.

            Bizde kesilen cezalar Avrupa Birliğinin kestikleri yanında devede kulak kalıyor. Avrupa Birliği, dünya devlerinden Apple'a yönelik üç yıl süren vergi soruşturması neticesinde İrlanda'nın Apple'a yasadışı vergi kolaylıkları sağladığı, böylece diğer şirketlerin ödediklerinden çok daha az vergi ödediğini tespit ederek bu firmaya 13 milyar Euro ceza kesti. Aynı şirketin İtalya şubesine de 2008-2013 yılları arasında 880 milyon Euro yerine sadece 30 milyon Euro vergi ödediği tespit edilerek ceza uygulanmıştı.

Yaşamın her alanında köklü değişikliklere yol açan internet 21. yüzyılın en önemli ekonomik gelişmelerinden birisi olan e-ticareti de hayatımızın içine sokmuş bulunuyor. Bankacılık işlemleri, vergi işlemleri, rezervasyon işlemleri, online ihaleler ve ticari faaliyetler gibi birçok işlem bugün internet aracılığıyla yapılıyor. Ancak, geleneksel ticaret alanında mevcut olan vergisel düzenlemeler e-ticaretin vergilendirilmesi konusunda yetersiz kalıyor. Mevcut vergi düzenlemelerinin temelini coğrafi olarak bir yere bağlılık oluştururken, e-ticarette fiziki bir bağlılık söz konusu değil. Böyle olunca da ülkeler arasında vergilendirme yetkisi açısından sorunlar yaşanıyor. Ayrıca çok uluslu şirketler genellikle mal ve hizmet alışverişini bağlı şirketleri ile gerçekleştiriyorlar. İrlanda örneğinde olduğu gibi vergi yükü düşük ülkeye ucuz fiyatla mal satılıyor, buradan yapılacak ithalat için de aşırı fiyatlar uygulanıyor. Bu sayede çok uluslu şirketler gelirlerini, yüksek vergi oranına sahip ülkelerden düşük vergi oranlarına sahip ülkelere aktarmak suretiyle vergi yüklerini azaltıyorlar. Mesela, Türkiye'deki dijital reklam gelirlerinin hemen hemen yarısına sahip Google'ın bugüne dek ülkemize ödediği vergi 120 milyon dolar civarında.

Sadece ülkemizin değil tüm dünyanın küresel bir sorunu olan “e-ticaretin vergilendirilmesi” kalıcı çözümleri henüz geliştirilememiş bir hastalık olarak hemen yanı başımızda duruyor.