OHAL, çok can yakıyor

Anayasa Mahkemesi'nin en önemli işlevlevlerinden birisi hukukun temel normlarıyla özümsenmiş içtihatlar oluşturmak. İçtihatların yerleşik hale gelmesi ve istikrarlı bir şekilde sürdürülmesi de hukuki güvenirlik ilkesinin gereğidir. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) ve Anayasa Mahkemesi (AYM) “içtihat istikrarı ilkesi”nin hukuki güvenlik ve geleceği planlama hakkı açısından vazgeçilmez bir insan hakkıdır. CHP'nin, Olağanüstü Hal (OHAL) kapsamında yapılan bir kısım düzenlemeler hakkında yaptığı başvuru, AYM tarafından inceleme ve yargılama dışı bırakıldı. CHP'nin hukukçu milletvekillerinden Haluk Pekşen, bu durumu “hukuk cinayeti” olarak niteledi. Nedenini Haluk Pekşen'e sordum. Şunları anlattı:

DAVA AÇILAMIYOR

“Olağanüstü hallerde çıkarılan Kanun Hükmünde Kararnameler'in şekil ve esas bakımından anayasaya aykırılığı iddiasıyla Anayasa Mahkemesi'nde dava açılamayacağını öngören hüküm, hukuk devleti ilkesiyle bağdaşmadığı ve kişi hak ve özgürlüklerini tehlikeye düşürdüğü için anayasanın en çok eleştirilen hükmüdür.
Anayasa Mahkemesi, 1991 yılında, Kanun Hükmünde Kararnamelerle (KHK) ilgili verdiği kararlarda, ‘bir işlemin yargı denetimine konu olup olmadığı kuralı, onu yapan organın verdiği adla bağlı kalmaz. İşlemin hukuki niteliğini göz önünde tutarak kendisinin belirleyeceği' içtihadı var. Düzenlemenin yargı denetimi yasağı kapsamında olup olmadığı, ancak başvuru hakkında usul ve esas unsurlarından yapılacak inceleme ile mümkün olabilir. Bu durumda da ‘yargılama başlamış' demektir.”
Anayasa Mahkemesi, “Olağanüstü Hal kararnameleriyle getirilen düzenlemelerin OHAL'in amacını ve sınırlarını aşmaması gerektiğini” belirtmişti. OHAL'in gerekli kıldığı konularda uygulamaya yönelik olarak kararname çıkarılabilir. Anayasa Mahkemesi, OHAL'in gerekli kıldığı KHK'lere karşı dava açılamamasını ise şu şekilde değerlendirmiş:
“KHK ile yürürlüğe konulan kural, olağanüstü halin gerekli kıldığı konuya ilişkin olsa bile başka bir zamanda veya başka bir yerde olağanüstü hal ilan edilmesi durumunda yürürlüğe girebiliyorsa, Olağanüstü Hal, KHK kuralı sayılamaz.”