Referandumun en ilginç paradoksu

16 Nisan referandumunun sonuçlarını il ve bölge bazında incelerken çok ilginç bir paradoksla karşılaşıyoruz.

Bu paradoks, AK Parti-MHP ittifakının 1 Kasım’a kıyasla ülkenin yalnızca doğu ve özellikle de güneydoğusunda oylarını arttırmış olmasıdır. 

Muhafazakâr-milliyetçi ittifakın Türkiye’nin bunun dışında kalan bütün bölgelerinde oy toplamında kategorik bir şekilde gerilemiş olması, referandumun en çok tartışılacak noktalarından birini oluşturuyor. 

Özellikle güneydoğuda MHP’nin güçlü olmadığı dikkate alındığında, oy artışıyla ilgili bu gözlemi ağırlıklı olarak AK Parti faktörüne atfetmek hata olmaz.

Bu durumu Metropoll araştırma şirketinin yaptığı bir analiz ve kendi hesaplamalarımıza dayanarak değerlendirmeye çalışalım.


ARTIŞ YALNIZCA DOĞU VE GÜNEYDOĞUDA 
AK Parti ile MHP’nin güçlerini birleştirme projesinin hedeflenen sinerjiyi yaratamadığı, bu iki partinin 81 ilin 67’sinde 1 Kasım 2015 seçimindeki performanslarının altında kalmasından rahatlıkla okunabilir. Bu illerde iki partinin toplamı ‘evet’ oylarının altında kalıyor. Üstelik bu iller arasında ‘evet’ oylarının AK Parti’nin 1 Kasım’daki oyunun altında kaldığı iller de var. Örneğin, İstanbul, Bursa, İzmir, Ankara, Antalya gibi büyük iller.

Buna karşılık 14 ilde AK Parti ile MHP’nin toplamı ‘evet’ oylarını geçiyor. İlginçtir ki, bu illerin tümü de Doğu ya da Güneydoğu Anadolu’da. Bu iller ve 16 Nisan referandumunda 1 Kasım’a kıyasla sağladıkları artışlar yaklaşık miktarlarıyla şöyle: Şanlıurfa 44 bin, Van 37 bin, Batman 16 bin, Şırnak 28 bin, Kars 607, Mardin 32 bin, Muş 20 bin, Siirt 12 bin, Tunceli 2 bin, Ağrı 22 bin, Bingöl 8 bin, Bitlis 17 bin, Diyarbakır 64 bin, Hakkâri 19 bin. 

Bu durumu Diyarbakır örneğinde detay inceleyebiliriz. MHP’nin bu ildeki oyu 1 Kasım seçiminde 6 bin 520, AK Parti’nin oyu ise 181 bin 456’ydı. Bu ikisini topladığımızda 187 bin 976 gibi bir toplama varıyoruz. Diyarbakır’da referandumda kullanılan ‘evet’ oyu ise 251 bin 733. 64 bine yaklaşan bir artış söz konusu.

Bu ilde 525 bin gibi baskın bir miktarda ‘hayır’ çıktıysa da 1 Kasım’da 580 bin olan HDP oyunda bir gerileme olduğu aşikâr. Ancak bu ilimizde seçmen sayısının 34 bin artmış olmasına karşılık katılımın 1 Kasım’a kıyasla 14 bin dolayında düştüğünü de not edelim. Ayrıca, bölgede hesaba katılması gereken bir aktör olan HÜDAPAR tabanının 1 Kasım seçiminde ağırlıklı olarak AK Parti’ye yöneldiğini varsayıyoruz.