Türkiye ve AİHM (8) Görme engelli Ceyda Türkiye’yi nasıl mat etti

Oysa bu kategorilere girmeyen ancak doğrudan çok temel insan haklarını ilgilendiren başka alanlarda da pek çok ihlal kararı çıkabiliyor AİHM’den. Mahkemenin işlevini tam olarak görebilmek için bu alandaki örneklere de bakmalıyız.

AİHM kararlarının uygulamasının gözetimini yapan Avrupa Konseyi’nin “AİHM Kararları Uygulama Bölümü”nün Türkiye hakkında hazırladığı “Uygulama Bekleyen Kararlar”a ilişkin raporunu incelerken bunlardan biri özellikle dikkatimi çekti.

Bu, 2004 yılında İstanbul Teknik Üniversitesi Konservatuvarı’nın bağlama bölümü sınavını kazandığı halde görme engelli olduğu için kaydı yapılmayan Ceyda Evrim Çam’ın durumu hakkında verilmiş olan ihlal kararı.

Çam ailesi, Ceyda’nın konservatuvara kabul edilmesi için yürüttükleri hukuk mücadelesinin idare mahkemesi ve Danıştay’da sonuçsuz kalmasının ardından çareyi AİHM’ye gitmekte bulmuştur. Strasbourg’daki mahkeme, 23 Şubat 2016 tarihinde başvuru sahibini haklı bularak Türkiye’yi mahkûm etmiştir.

AİHM’nin son dönemde kabul edilen engellilerin haklarına ilişkin muhtelif uluslararası sözleşmelere yaptığı atıflarla, devletin engelliler karşısındaki ödev ve görevlerini kuvvetli bir çerçeve içinde formüle eden bu örnek kararı, mahkeme açısından da önemli bir içtihat niteliği taşıyor. Kararın en çarpıcı bölümü “Mahkeme, engele dayalı ayrımcılığın, (engelliler için) makul düzenlemelerin yapılmamasını da kapsadığı kanısına varmıştır” ifadesidir.

Mahkeme, Türkiye’nin Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’ne ek Birinci Protokol’ün “Eğitim Hakkı”na ilişkin ikinci maddesini, Sözleşme’nin “Ayrımcılık Yasağı”na ilişkin 14. maddesiyle birlikte ihlal ettiğine karar vermiş, ayrıca 10 bin Euro tazminata hükmetmiştir.