Kerbela, duygu mudur, bilgi midir?

Muharrem-i Şerif, bizde Hicri yeni yılın başlangıcı olduğu gibi, asıl itibariyle Ehli Beyt’e dair büyük bir matem hatırasıdır. Geleneksel tavrımızda, Hicri yılbaşını kutlamaktan ziyade Muharrem Oruçlarını idrak etmek başta olmak üzere, özellikle Muharremin on gününü ağırbaşlı ve yas/taziye adabına göre geçirmek, dualar ve sadakalarla yol almak vardı... Osmanlı/İstanbul adeti olarak Muharrem idraki, edebtendi, Ehli Beyt sadakatindendi... Farz mıdır, sünnetten midir veya bid’at midir diye sorulmaz, insanlar o adetin, o teneffüs etmeye dair tekrarın içinde, bunu bir yaşam tarzı, bir tür adabı muaşeret olarak sürdürürlerdi...

Burada ‘’sürdürmek’’ kelimesi önemlidir...

Zira bizde ‘’din ile fert’’ arasındaki ilişki, özellikle son yüzyılda kültürel devamiyetinden çok şey kaybetmiştir, doğal akışından kesintilere uğratılmıştır. Daha yapay, yapılandırılabilir, politik, hesap kitap dahilinde bir maksada yönlendirilebilir hal almıştır din/fert ilişkisi... Bu durum belki sosyolojik manada asrın ve ülkenin bir anlamda gerekliliğiydi veya Türkiye’nin kurucuları ile Türkiye’yi nasıl ve hangi şartlarda kabul edeceklerini beyan etmiş küresel güçlerin karşılıklı anlaşmalarıyla belirlenmiş yeni bir haldi... Ama neticede, din, fertten ve toplumdan hem dikey hem yatay yarılmalarla ayrıştırıldı...

Dinin, toplumsal adet olmaktan çıkması, onun “bilgi”ye dönüşmesiyle de alakalıydı. Bir yanıyla aşırı kaderciliği ile miskinlik ve tembellik sonuçlarını getirdiği, diğer yanıylaysa hurafeye yaslandığı nisbette tevhidden uzaklaştığı şeklinde tenkitler getirilen dinsel yaşam, akla, çağa, Kur’ani çizgiye dönebilmeliydi... Duygu yetmezdi, bilinçsizliği getirmişti. Artık bilgi gerekliydi.