Yok Edilen Bir Cumhuriyet Değeri: SÜMERBANK

Sümerbank fabrikaları sadece Anadolu’ya yayılmış sanayi kuruluşları değil, aynı zamanda Halkevleri ve Köy Enstitüleri gibi toplumsal aydınlanma kurumlarıydı. Ancak diğerleri gibi Sümerbank da yok edildi.

88 yıl önce bu günlerde, 11 Temmuz 1933’de Sümerbank kuruldu. Sümerbank, yaklaşık 70 yıl boyunca Türkiye’de ekonomik ve sosyal kalkınmanın lokomotiflerinden biri oldu.

OSMANLI MİRASI

Sanayi Devrimini ıskalayan Osmanlı’dan Cumhuriyete fabrika denilebilecek 4 işletme miras kalmıştı. Bunlar, Hereke İpek Dokuma, Feshane Yün İplik, Bakırköy Bez ve Beykoz Deri fabrikalarıydı. Şevket Süreyya Aydemir şöyle diyor: “Türkiye’de o sırada fabrika denebilecek ve çoğu da yıpranmışlıktan veya sahipsizlikten faaliyetini durdurmuş ancak 10-15 müessese vardı… Daha doğrusu Cumhuriyet kurulduğu zaman adına Batı manasıyla fabrika denebilecek müesseseler yoktu.”

1923’te Türkiye’de yerli fabrika ürünlerinin yurtiçi tüketimi karşılama oranları pamuklu kumaşlarda % 10, yünlü kumaşlarda % 40, ipekli kumaşlarda % 5, sabunda % 20, buğday ununda % 60 idi. Osmanlı’dan Cumhuriyete geçilirken Türkiye...