Gözetleyeni kim gözetleyecek
Sözcü Gazetesi Yazarı Soner Yalçın'ın bugünkü (08.12.2022)''Gözetleyeni kim gözetleyecek'' başlıklı yazısı.
Tarih 1 Aralık 2022.
Borsa İstanbul, 5046 puana yükselerek tüm zamanların rekorunu kırdı.
Borsa çıkışını 18 Temmuz’dan beri sürdürüyor.
Bugünlerde hayli popüler olan borsaya arzın fazla olmasının çeşitli sebepleri var. Ama ben konunun başka yönünü ele almak istiyorum:
Borsa niçin hep manipülasyon kelimesiyle yan yana? Borsayı kim düzenler, kim gözler, kim denetler? Yatırım yapan tasarruf sahiplerinin hak ve yararlarını kim korur?
Yanıt belli; idari ve mali özerkliğe sahip Sermaye Piyasası Kurulu…
Başkan ve üyeler Cumhurbaşkanı tarafından atanır. Ki kurum da Hazine ve Maliye Bakanlığı'na bağlıdır. Kağıt üzerinde her şey pek güzel…
Romalı Juvenal, “Yergiler” eserinde sorar: Quis custodiet ipsos custodes? /Gözetleyeni kim gözetleyecek?
Bunun yanıtını tek örnek üzerinden anlatayım:
Yıl, 1984.
Harvard işletme okulundan sınıf arkadaşı James McCurry ve Gary M. Kusin, Dallas'ta video-bilgisayar oyunu satan perakende şirketi kurdu: “Babbage's.” Sonra ismi “GameStop” oldu…
Bu yılbaşında dünyadaki mağaza sayısı 4 bin 573 idi.
Şirket, 2002 yılında borsaya girdi.
İşler, 2016 yılına kadar işler iyi gitti. Ancak o yıl hisseleri yüzde 16, ertesi yıl ise yüzde 8 düştü.
GameStop, 2017 yılında 150 mağazayı kapatacağını duyurdu. Ancak. Aynı gün GameStop, satışlardaki sırasıyla yüzde 44 ve yüzde 28'lik artış oldu! Bunu üzerine şirket 65 yeni teknoloji ve 35 koleksiyon mağazası açmayı planladığını açıkladı. Fakat umduğu gibi gitmedi işler, 2018 yılında 3 milyar 6 milyon dolar zarar etti. 2019'da ise zarar 673 milyon dolar oldu. 2020 yılında toparlanır gibi oldu.
Ancak 2021 yılında borsada olağanüstü durum yaşadılar. Ocak ayında GameStop'un hisse fiyatının iki hafta boyunca yüzde 1.500 arttı! 29 Ocak 2021 itibarıyla New York borsasında tüm zamanların gün içi en yüksek seviyesine ulaştılar. Neler oluyordu?
Borsada, kısa vadede pozisyon elde etmeye/bir varlığı ileri tarihte daha ucuza geri alma beklentisiyle sahip olmaya “shorting” denir. Borsada “kumar” oynayarak para kazanan bir takım kişiler, risk fonu yoluyla shorting yapar. Örneğin:
