Toynbee, Webbler ve Lenin
Sözcü yazarı Soner Yalçın bu hafta 'Toynbee, Webbler ve Lenin' başlıklı yazısını kaleme aldı.
Arnold J. Toynbee (1889- 1975) dünyanın en çok okunan, tercüme edilen İngiliz tarihçi...
Birinci Dünya Savaşı’nda istihbarat dairesinin propaganda bürosunda çalıştı. Yayınlar çıkardı. Örneğin: “Blue Book-Mavi Kitap” adlı eserde Türkiye’yi hayli karaladı. Ki yalan olduğunu sonra itiraf etti. Hatta 1920’ler başında Türkiye’ye geldi. İngiliz kamuoyunun önyargısına rağmen Türklerin değil Yunan’ın Anadolu’da katliam yaptığını yazdı.
Yıllar içinde Halide Edip, Adnan Adıvar, Rauf Orbay, Fethi Okyar gibi Türkler ile dostluk kurdu. Hatıralar kitabını okuduğunuzda göreceksiniz ki, Atatürk’ü pek sevmiyor! 1923 yılındaki tanışmalarında tartışmışlardı. Neyse.
Sözü Toynbee’in, Hatıralar/Tanıdıklarım kitabına getireceğim.
Önsözünde diyor ki; hatıralarım ile kimseyi incitmek istemedim, buna çok dikkat ettim, insanları üzecek konulara girmedim...
Karşınızda bir İngiliz centilmeni olduğunu düşünmeyiniz! Çünkü, Toynbee (İlber Ortaylı gibi) dedikoduyu pek seviyor ve fikirlerine katılmadığı dostlarını iğnelemekten hiç geri durmuyor! Mesela, Webb ailesi bunlardan biri...
Konuyu Lenin’e bağlayacağım; önceki gün/ 21 Ocak yüzüncü ölüm yıl dönümüydü. Ne alaka demeyiniz!
★★★
Sidney J. Webb (1859 - 1947)...
Ekonomist idi.
Aralarında Bernard Shaw, HG Wells, Bertrand Russell gibi entelektüellerin bulunduğu İngiliz sosyalist örgüt Fabian Topluluğu’nun -eşi Beatrice Webb ile birlikte- merkezindeydi. (Ki Webb’ler öncülüğünde bu örgüt, bugün dünyanın sayılı üniversitelerinden -sol geleneğin sürdüğü- “London School of Economics/LSE” üniversitesini kurdu.)
İngiliz İşçi Partisi kurucusuydu. Hükümet kabinelerinde görev yaptı.
Sidney Webb (Yalçın Küçük gibi) çok çalışkandı, elliyi aşkın kitap yazdı. Bazı eserleri eşi Beatrice Webb ile birlikte kaleme aldı. (“Toplu Pazarlık” terimi Beatrice’e aittir.)
İkilinin 1897’de yazdığı “Endüstriyel Demokrasi” adlı kitaplarını Lenin, “İngiliz Sendikacılığının Teorisi ve Uygulaması” adıyla 1900’da Rusçaya çevirdi...
Webb çiftinin 1935’te yazdıkları “Sovyet Komünizmi: Yeni Bir Medeniyet” ve 1942’de yazdıkları “Sovyet Rusya Hakkındaki Gerçek” adlı kitapları İngiltere’de -özellikle de Soğuk Savaş döneminde- hedef yapıldı...
Beatrice’in kız kardeşlerinin çocukları yazar Barbara Drake ve gazeteci John Cripps’in Sovyet gezileri Webb’lere saldırıyı büyüttü.
İngilizler, önde gelen bu entelektüeller hakkında söylemedik ağır söz bırakmadı. Tarihçi Toynbee de anı kitabında, Webb çiftiyle ilgili -Sovyet seyahatini- “hacca gittiler” gibi kinayeli yazmaktan geri durmadı.
Uzatmayayım. Bu yazdıklarımın Lenin ile ilgisi ne?
