Doğu ve Batı

DEĞERLİ sosyolog Şerif Mardin Hocamızı dinliyorum.

İkisi de bir adada tek başlarına hayat süren Endülüslü Hay Bin Yakzan ile Avrupalı Robinson Crusoe'yu mukayeseli olarak anlatıyor.
Dinleri ve çağları farklı, serüvenleri benzer de olsa duygu ve düşüncelerinde dikkat çekici farklar var.
Şehir Üniversitesi'ndeki konferansta, belki de yeryüzünde okumadığı klasik roman kalmamış olan iktisatçı Mustafa Özel de ikinci konuşmacı olarak katkıda bulunuyor.
Malum, Robinson Crusoe, 18. yüzyılda yaşayan Daniel Defoe'nun hayali kahramanı. Macera ve bireysel girişimciliğiyle o zamanki "kapitalizmin ruhu"nun bir örneği.
Hay Bin Yakzan ise 12. yüzyılda Endülüs'te yaşayan İslam filozofu İbni Tufeyl'in hayali kahramanı. Hay, tek başına bir adada dünyaya geliyor, parayla, kapitalizmle ilgisi yok tabii. Onun işi düşünmek.

İKİ AYRI İNSAN

Şerif Hoca, Robinson'un "dengesiz" kişiliğini anlatıyor. Presbiteryen tarikatına mensup bir aileden geliyor. 47 yıl tek başına yaşadığı adada insan ile Tanrı ilişkilerini düşünüyor, Tanrı'yı arıyor.
Hem zamanı izlemek için hem kutsal "Şabat" gününü kaçırmamak için, bir sopada çentikler açarak takvim yapıyor.
Aynı zamanda "iktisadi değer" üretiyor. Köleleştirdiği zenci Cuma'yı yarı hayvan gibi görüyor. Adaya Avrupalı adamlar getirdiğinde onları "çalıştırıyor", kendisini onların kralı gibi görüyor...